Yılın son çarşambası OD ÇARŞAMBASI Türnaz ALTINSOY
Yeni Gün Bayramı; Ergenekon, Nevruz, Noruz ve Bahar Bayramı adlarıyla bilinmektedir .
Bu bayram eski çağlardan beri Türkler tarafından her yıl 21 Martta katlanılıyordu . Günümüzde de ise bir çok Türk Dünyasına mensup ülkeler, hala bu kadim bayramı Nevruz adı altında kutlamaktadırlar.
Ancak Azerbaycan’da Nevruz Bayramı milli bayram olmakla beraber , Azerbaycan Türkleri bir ay öncesinden kutlamalara başlayıp ve farklı gelenek, adap ve inanç çerçevesinde kışa elveda ve bahara hoş geldin diyorlar. Şöyle ki Nevruz Bayramından bir ay önce, haftanın her Salı gününe bir tabiat unsuru adını vererek kutlanılır.
Bu 4 Salı gecesine ‘’İl Ahır Çerşembesı’’ yani yılın son çarşambası adı verilmektedir ve sırasıyla ;
-Su Çarşambası
– Od çarşambası
– Yel Çarşambası
– Toprak Çarşambası olarak bilinir .
Türklerde bilindiği üzere ateş her zaman kutsal ve kötülüklerden arınma simgesi olmuştur. Aynı zamanda od ; ocak ve aileyi de temsil etmektedir. Bu yüzden Azerbaycan Türk halkı arasında, Ocağın Tütsün, Ocağın sönmesin ve çarşambada ocağı boş bırakmazlar gibi ata sözleri oldukça yaygındır.
Od Çarşambası ‘’Üsgü Çerşembe’’, İkinci Çerşembe’’ ve ‘’Addı Çerşembe’’ adlarıyla da bilinmektedir. Eskiden Güneşin sıcaklığını isteyenler Çarşamba sabah erkenden Güneşe kurban kesip ve Güneşin doğuşunu izlemek için yüksek bir tepeye çıkarlardı. Adeta bir Ritüel havasıyla icra olunan bu eski geleneği uygularken ateşler yakılıyor. Çevresine daire şeklinde insanlar toplanıp, şarkılar söyleyerek şenlik edip bu günü kutlarlar.
Azerbaycan’da bir şölen biçiminde kutlanılan ‘’Od Çarşambası’’, şehir meydanlarında ve yahut mahallerde büyük ateşler yakarak kutlanılır. Küçük, büyük yaşlı ve gençler bir araya gelerek birlik ve beraberlik ruhu içerisinde kutlamalarını yaparlar. Bu gecede tencereler kaynayıp ve çeşitli yemekler yapılır. Vurgulamak gerekiyor ki Od Çarşambası İran’da yaşayan Azerbaycan Türkleri tarafından da kullanılmaktadır. Farsçada Çarşembe Suri; Çarşamba Şöleni anlamına gelen bu günde İran’da yaşayan Azerbaycanlılar tarafından büyük bir heyecanla her sene kutlanılır.
Sonuç olarak ‘’İl Ahır Çerşembeleri’’ bütün görkemiyle kendi bünyesinde bir çok inanç, atasözü, kargış, alkış ve hayır duayı barındırmaktadır. Od Çarşambası ile Örneğin: Dileği olanlar ateşten atlayarak dilek tutup bir sonraki çarşambaya kadar dileklerinin gerçekleşmesini dilerler. Bekarlar bahtlarının açılması için ateşten atlayıp ”Atıl Batıl Çerşembe , Ayna kimi bahtım açıl çerşembe” gibi maniler söylerlereler. Bahtın iyi olmasıyla ilgili Buna benzer bir çok farklı uygulamalarda halk tarafından gerçekleştirilir.
Bu sene güzel, köklü ve bir zamanlar Türkler tarafından kutsal kabul edilen Od Çarşambası 15 Marta tekabül etmiştir. Bu yüzden OD ÇERŞEMBENİZİ kutlayıp, tüm zarar, ziyan, kötülük ve hastalıklardan arınmanızı dileyip esenlikler diliyoruz.
