جمیله؛ «دونیانین ان گؤزل سئوگی رومانی*»ندا قادین آزادلیغینین قایغیسین چکن
ویل دورانت «فلسفه‌نین لذت‌لری» کیتابیندا «قادین تکی معشوق اولسون دئیه دیری‌دیر، اونا [قادینا] دیققت گؤسترمک، حیاتی‌نین منبعی‌دیر.» یازیر. دورانت‌ین باخیشلا؛ قادین سئویب-سئویلمک اوچون یوخ تکجه سئویلمک اوچون یاشاییر. بئله‌لیکله ده، قادین همیشه بیر ارککین اونو سئوه‌جه‌یی‌نی گوزله‌‌مه‌یینی، وورغولاییر.آمما نه‌دن قادین‌لار ایلک نؤوبه‌ده، سئومه‌یه، موشترک یاشام قورماغا آددیم آتا بیلمه‌ییرلر.
دورانت همن کیتابیندا سئوگی و ائولیلیک قونوسوندا«ارکک طبیعی اولاراق ساواشچی و اووچودور. فعالیتی موثبت و آقرئسسیودیر. قادین اونون اوچون عینی موکافات کیمی‌دیر؛ گرکدیر کی اونو اوغورلارییب، یییه‌لنسین.جوتلشمه ساواشدیر، ائولیلیک ایسه یییه‌له‌نیب، اقتدار گؤسترمک.»دیر، دئییر.
گونوموزه گلدیک‌ده؛ ایران ایسلام قانون‌لاری اساسیندا، «باکیره قیز» آتاسیندان ایجازه‌سیز ائولنمه‌یی قصد ائده‌بیلمز آمما ارکک‌لر اوچون ساده‌جه یاسال یاشدا اولماق‌لاری یئترلی‌دیر.بونونلا یاناشی؛ توپلوم آراسی قادین «حیالی و عفتلی» اولمالی کیمی بایاغی دوشونجه‌لر ده، فورمالاشمیشدیر. سئوگی‌دن دانیشیب،ائولیلیک اوچون ایلک آددیمی آتماق دا، اونون «حیاسیز»لیغینا سیمگه‌دیر.
نه یاخشی کی، چنگیز آیتماتوف‌ون جمیله رومانیندا بیر قادین بو چیرکین دوشونجه‌لرین برابرینده دایانماقدادیر.کندین ارکک‌لری ساواش اوچون عسگر گئدرکن؛ جمیله توپلوم و خالق آراسیندا اولان آتاارکیل قایدالارا، عنعنه‌لره باخمایاراق؛ تکی ارکک اوچون بلیرلنمیش ایشلره ده، باش‌قویور، سئودییی زامان ماهنی اوخویوب دلی‌جه‌سینه دئییب گوله‌ره‌ک خالق آراسیندا اولان آتاارکیل قایدالارین اسارتینه راضیلاشمایان بیر قادین‌دیر.
جمیله‌نین «حیات‌یولداشی» ایلک دفعه اونو گؤره‌رکن گؤز‌ل‌لییینه وورولوب اونو قاچیردیب، یییه‌لنمه‌یه باشلاییر. بو دوروم ایسه تام اووچو ایله اوو آراسیندا اولان ایلگی‌یه بنزه‌مکده‌دیر. جمیله «سئومک» مجوریتینده قالاراق، سئوگینی قاچیرتمیش اینسانین اوره‌یینده آختارماغا باشلاییر.
جمیله اوره‌ک چیرپینتیلارینا قووشوب؛ باشقا بیری ایله سئویب-سئویلمه‌یی دادماغا باشالاییر. جمیله‌نین بو ایشی کند خالقی‌نین طرفیندن آبیرسیزلیق و حیاسیزلیق ساییلدیغی اوچون سئودیی اینسان‌لا یئنی یاشام قورسون دئیه؛ کندی بوراخماق مجبوریتینده‌قالیر.
آیتماتوف روماندا نقدر ده، جمیله‌نین آزادلیغینی ساغلاماغا، جهد ائتسه ده، اوخودوغوم باشقا رومان‌لار کیمی قادینین ظاهیری گورونوشونه داها آرتیق اونم وئره‌رک؛ اونون قاشینی، گؤزونو، اینجه بئلینی، بودلارینی ، دوشلرینی دیققته وصف‌ائتمه‌یه، چاباگوسترمیش‌دیر. لاپ بئله سئویملی چنگیز آیتماتوف‌ون ده‌یرلی قونومون اولوسوموزون آراسیندا بیله‌رک، یئنه ده بئینیمده بئله سووال فورمالاشیر؛ هر هانسی بیر قادین اؤز اثرینده بئله وصف‌لری ارکک‌لرین ظاهیری گورونوشو حاققیندا ایره‌لی سوردویسه ایدی، باخیش‌لار نئجه اولاردی؟ سیزلر نه دوشونورسونوز.
*فرانسالی یازیچی،شاعیر، ایجتماعی خادیم؛ لویی آراقون، چنگیز آیتماتوف‌ون جمیله رومانی حاقیندا؛ «منجه جمیله، دونیانین ان گؤزل سئوگی رومانی‌دیر» دئمیشدیر.
#قادین_حاقلاری #چنگیزآیتماتوف #قادین
