” شوشادا دولاشیر خاری‌بولبول سئودالی کؤنلوم… یازان «باهار برده‌لی»
حاضیرلایان: ادبیات سئونلر
کوچورن:« زکیه ذولفقاری»
شاعر، ترجومه‌چی، تئکنیکا علملری دوکتورو، پروفسور ائلچین ایسکندرزاده 90- جی ایللر ادبی نسلینه منصوبدور. اونون ایلک کیتابی اولان” یاشاماق درسی” 1996 – جی ایلده چاپ اولوناراق اوخوجولارینا چاتدیریلیب. شاعرین طبیعی، صمیمی، رئال حیاتی عکس ائتدیرن پوئتیک یارادیجیلیغی چوخ زنگیندی.
ائ. ایسکندرزاده‌نین ده بیر شاعر اولاراق باش مؤوضوسو وطن و اونون آغیریوکو، کئشمکئشلی حیاتی اولوب. شوشادا دوغولان آغدامدا بؤیوین ائلچینین پوئتیکاسیندان قاراباغ‌دردی، آغریسی، یانغیسی، قیرمیزی خط کیمی کئچیر. شاعرین بو معنادا” قوربته اوچورتدوم شعرلریمی”، ” قانلی شعر”، ” سئودالی گیلناریارپاغی”، “قان”، “قالیرمی”، ” قیزیل‌گول لچه‌یینه یازیلمیش دویغولار” و اونلارجا بو کیمی شعرلری دیققتی چکیر:
اوغول اودو قاراباغلی اولا،
اؤزوده قریب شاعر،
سینه‌سی داغلی اولا…
و گونلرین بیر گونو
گئدیب چیخا دؤرد یولا…
اؤنده آغدام، قنشرشوشا…
شاعردوستو، ائل‌او‌غلوسو ابولفت مه‌دت‌اوغلونا مؤراجعتن یازدیغی” سئودالی گیلنار یارپاغی” شعرینده ائلچین وطنین آغریسینی بئله تصویر ائدیر:
دیلیم قاباراولدو، وطن دئمکدن،
بالام دوغولدوغو کندی سوروشور
هر گون مندن…
… وطن- باشیمین بلاسی…
ایندی من دردین اوغلویام،
بالام دردیمین بالاسی…
خالق شاعری مممد آراز ائلچینین پوئزییاسینی خوصوصیله وطن مؤوضولو اثرلرینی یوکسک قیمتلندیریب: “بدیعی، پوئتیک سؤزون ایلاهی ديَری هامییا بللیدیر. بدیعی سؤزون ديَرینی، قیمتینی بیلنلری سؤز همیشه موقدس اوجالیغا یوکسلدیب… شوبهه سیزکی، همین یوکسه‌لیشین پوئتیک مکانینی موعيّنلشدیرن الله وئرگیسیدی… بو باخیمدان گنج شاعر ئ. ایسکندرزاده‌نین پوئتیک ایلهام مایاسی‌نین الله وئرگیسی اولماسینی من چوخدان، لاپ اوّلدن دویوب حیسّ ائتمیشدیم.”
فیلولوگییا علملری دوکتورو واقیف یوسیفلی ائلچینین یارادیجیلیغیندان بحث ائدرکن یازیر:” او، هوشیار گؤزوایله اطرافیندا باش وئرن حادثه‌‌لری ایزله‌ییر، طبیعی کی، بونلاردان تأثیرلنیر و ایچینده‌کی تأسف و آجیلاری شعره چئویریردی. هم ده بودؤورانین، اؤلکه‌ده باش وئرن نئقاتیو حاللارین بیته‌جه‌یینه، أن عومده‌سی ایسه ایتیریلمیش تورپاقلاریمیزین آلیناجاغینا اومیدلرله یاشاییردی”.
قاراباغ تورپاغی‌نین یئتیردییی یارادیجی اینسانلارا- فامیل مئهدییه، عاقیل آبباسا، ابولفت مه‌دت‌اوغلونا، قولوآغ‌سسه، ایلهام قهرمانا… اوزونو توتان شاعر سانکی دردینی، آغری- آجیسینی اونلارلا بؤلوشور. ” هایانا باخیرسان ظولمت… هایانا باخیرسان قارانلیق، قارانلیق، ظولمت، قان وقاچقینلیق… ائهئی! هارداسینیز، ائهئی ! اینسانلیق”. قاراباغی بوروین قارانلیق و قان اینسانلیقدان اوزاق دوشوب، – دوشونورشاعر.
” ائلچینین حیات و یارادیجیلیق مارشروتو بئله دیر: شوشا- گنجه- باکی- دونیا . علمده پروفسور سويّه‌سینه چاتیب. شاعرلییی اوندان گئری قالان دئییل. اونلارجا کیتابین موللیفیدیر. خئیلی سایدا اثری خاریجی دیللره ترجومه اولونوب. حاقیندا کیتابلار یازیلیب…”. بو سؤزلرین موللیفی گنجه‌ده شاعرین موعلّیمی اولموش یازیچی قریب مئهدی‌دی. یازیچی داها سونرا یازیر:” ائلچینین پوئزییاسیندا وطنداشلیق حیسّلری، چاغیریشلاری چوخ گوجلودور. او، ائرمنی ایشغالچیلاری‌نین قاراباغدا تؤره‌تدییی آغری- آجیلاری یاشاسا دا، هئچ واخت روحدان دوشمور.”
-1997 جی ایلده یازیلان”هارای، مالی‌بیلیم، هارای” شعری بو گونوموزله نئجه سسله‌شیر:
“دؤز” دئییلیر، دؤزممیرم آی‌الله،
اؤولادلارین سفربردی، باخ، واللاه،
بوگون، صاباح قوووشاریق اینشاللاه،
هارای، مالی‌بیلیم هارای!!!
ئ. ایسکندرزاده دونیانین بیر چوخ اؤلکه‌سینی گزیب، اونلارا شعرلر حصرائدیب، قرب اؤلکلری، شرق دونیاسی، آمئریکا حیاتی اونون بیر چوخ اثرلرینده اؤز بدیعی حلّینی تاپیب. ” قیرخ قاپیلی دونیانین اوتوز دوققوزوندان کئچدیم… قیرخینجی قاپیدایام، – یئنه بو طالعیی سئچدیم…” – دئیه‌ن شاعرنه‌دن، کیمدن، هارادان یازیریازسین، موطلق اوردان وطن بوی وئریر:
پاریسده یئلیسئی مئیدانیندان کئچیرم،
شوشادا دولاشیر خاری‌بولبول سئودالی خیالیم…
” صنعت هانسی مکاندا، هارادا یارانماسیندان آسیلی اولمایاراق بِین‌المیلل حادثه‌‌دیر. بومعنادا، صنعتکاردا ماهیّت اعتباریله دونیا وطنداشی، پلانئتار دوشونجه داشییی‌جی‌سیدیر. هامی‌نین قبول ائتدییی بو حقیقتین تملینده ظریف بیر سیرّ یاتیر: حیسّه‌لرین دیلی عوموم‌بشریدیر!”. بو سطرلرین مولّیفی موراد کؤهنه‌قالادیر.
