“Türk Qadinlar Mərkəzi” 8 mart dünya qadınlar gününü öz fəaliyyətinə başladığı gün kimi seçdi!
Uzun müddətdir ki, Azərbaycanda və ya İranın digər şəhərlərində türk qadınları tərəfindən idarə olunan müxtəlif adlar altında yüksək qiymətləndirilən saytların olmasına baxmayaraq, elm, sənət, məslək, din və ya inancın bütün səviyyələrində olan qadın fəallarına həmişə ehtiyac varidi ki birdə bir Mərkəzləri olsun. Beləki onların fəlsəfi, ictimai, siyasi, … baxışları nə olur olsun bir mərkəzdə bir araya gələcək bir yer, enerjilərini və fəaliyyətlərini mümkün qədər cəmləşdirən bir məkan və fəaliyyətlərinə bir adress elan etmələri bir quruma ehtiyac duyulurdu.
Bu ehtiyac xüsusilə İrandakı digər millətlərin qadınları ilə İran daxilində, həm bölgədə və dünyada digər qadın təşkilatları ilə faydalı əməkdaşlıq təmin etmək üçün oxşar mərkəzlərdə təşkil edildikdə, artıq daha çox hiss edilirdi. Lazım olduqda digər qadın fəalları göstərilən ünvana yönləndirəcək xüsusi bir ünvan olmadan bu istəki əldə etmək mümkün deyildi.
Cinsi zülm məsələsi siyasi bir məsələ deyil və ictimai bir hərəkət olaraq tərif olunur. Digər tərəfdən, İranda yaşayan xalqların mədəni və sivil tələbləridə heç birbaşa siyasi deyil. Bu üst-üstə düşən tələblərlə qarşı olanlar, əslində bu tələbləri siyasi və təhlükəsizlik kanalına itələmək ilə əslində bu hüquqları taptalamaq və pozmaq üçün bir bəhanə axtarırlar.
Bu dəfə səslərimizi ölkədə və dünyada səsləndirmək üçün Türk Qadınlar Mərkəzində toplandıq.
İranda və dünyada digər qadınların tələbləri və dilemmalarına dair digər həmcinslərimizə yazmaq, əlaqə qurmaq və əməkdaşlıq etmək üçün bir araya gəlmək yolları və imkanları çox mühüm məqsəd kimi götürürüq.
Beləliklə, işimiz yalnız saytımızın səsimizi ucaldan olması ilə bağlı deyil, həmdə bu Mərkəz ilə birlikdə İrandakı bütün Türk qadınlarını əhatə edən geniş bir cəmiyyət daxilində praktik əməkdaşlığa zəmin yaradan bir layihənin başlamasından ibarətdir. Həmcinslərimiz və hətta kişi müdafiəçilərimizi belə təmin edin bir mərkəzdən haykırmaq iastədik ki:
Biz varıq və biz buradayıq!
Məqsədimiz türk qadınlarını boş vaxtlarını ki onsuzda internetdə az çox zaman qoyurlar artıq bu vaxtı mütəşəkkil bir yerdə keçirməyə cəlb olsunlar. Beləliklə başqalarınında rahatlıqla bu əziz qadınlarımızın yazı işləri , incə sənət işləri, İnsan haqları və ictimayi mədəni fəaliyyətlərini tapmaq və istifadə etmək, bir sözlə belə qaynaqları əldə etmələrinə bir imkan yaranır.
Hətta bu fəaliyyətlər rəqs və mahnı və musiqi, teatr və film, şeir kimi ədəbi, mədəni fəaliyyətlər, şeir gecəsi, lətifələr və hekayələr, ətraf mühitin maarifləndirici məqalələri və xəbərlər və jurnalistika kimi sadə və ya əziyyətli sənət fəaliyyətlərindən ad aparmaq olar . Başka İnsan haqları üzrə və ana dili təhsili tələbi kimi milli demokratik tələbləri ad apara bilərik.
Biz türk dilini ana dilimiz kimi üstün tuturuq, amma İranda üç nəsildən çox ana dilindən məhrum olduğu üçün artıq türk dilində ictimai elmi mədəni lüğətini öyrənmək və mənimsəmə hüququndan məhrum olduğları üçün, saytımızda digər dillərdən də istifadə edəcəyik. Bununla birlikdə, biz yalnız Türkcə cinsi istismar və Türk ədəbiyyatını fəal şəkildə yayımlayan çox çox dəstəkliyirik və sevə sevə onların fəaliyyətindən istifadə etməyi saytımız üçün mühüm olan qaynaqlar bilirik.
Ümidvarıq ki, bu yolla gələcək nəslillər üçün yararlı və lazımlı olmağa çalışacayıq, belə ki İrandakı gənc türk qız və qadınları bizdən sonra bu bayraqı daşıyacaqlar ki, gələcək nəsillərdən utanmayaq!
Saytı martın 8-ində açmağı düşünərək bu gündə 8 dəyərli türk qadının fikirləri ilə tanış olmaq üçün bir fürsət olaraq qeyd etməyi seçdik. Bu iki suala bu 8 xanıma müraciət etdik:
- Mart sizə nə deyir?
- Hansı ölkədə yaşayırsınız və qadınların o ölkələrdə tələblərində ən böyük problemlər nələrdir?
Səkkiz əziz qadın suallarımızı təhsil aldıqları bir dildə və daha yaxşı hiss etdikləri dildə cavablandırdılar. Biz bu cavabları dəyişdirmədən bura gətirəcəyik. Bu cavabları tədricən türk dilinə tərcümə edib dostlarımıza və oxucularımızın hüzüruna təqdim etmək səylərimizi artıracağımıza ümid edirik:
خانم دکتر ژاله تبریزی مدیر “جمعیت حقوق بشر آذربایجان- ارک ” از چهره‌های شناخته شده فعال زن و فعالان حقوق بشری ترک از آذربایجان ساکن پاریس :
روز جهانی زن برای من، حقوق بشر، برابری جنسیتی ، همبستگی زنان ، نو آوری برای تغییر، توسعه پایدار، تفکرسالم ،عدالت اجتماعی ، پیشرفت، آموزش ونبود هیچ نوع خشونت و تبعیض، امانسیپاسیون و…هست.
نگاه من به مسله زنان در چهار چوب حقوق بشر است. با فمینیسم رادیکال زیاد موافق نیستم چون زمان آن تقریبا سپری شده است دیگر تز های سیمون دو بوار جواب زنان جوان قرن 21 را نمی دهد . البته در زمان خودش خدمت بسیار بزرگی به فمینیسم کرده است و فلسفه اش بسیار دراز است و ساعتها بحث که در اینجا نمی گنجد
.امسال سازمان ملل برای تجلیل از روز جهانی زن یعنی 8 مارس 2020 موضوع “من نسل برابری هستم : برای حقوق زنان بپا خیزید” را انتخاب کرده است که با حضور زنان جوان و فعالین با تجربه زنان در نیویورک بر گزار خواهد کرد. این موضوع مصادف است با کمپین جدید مبارزات چند نسلی زنان ، و مصادف است با بیست و پنجمین سالگرد اعلامیه پکن که در سال 1995 در چهارمین کنفرانس جهانی زنان در پکن ، چین برگزار شد که پلاتفرم آن مترقی ترین نقشه راه برای توانمند سازی زنان و دختران در سراسر جهان میباشد. تلاش نسل برابری تا 2030 برای رسیدن به اهداف زنانi ادامه دارد روز جهانی زن در بسیاری از کشورهای جهان جشن گرفته می شودو روزی است که زنان بدون توجه به پایگاه هایشان ، اعم از ملی ، قومی ، زبانی ، فرهنگی ، اقتصادی یا سیاسی ، با دستاوردهای خود شناخته میشوند ، فرصتی است که مبارزات خود در گذشته را بر رسی کنند ومخصوصا ، آینده را برای نسل جوان زنان که در انتظارش هستند بسازند.
امروزعلیرغم برخی پیشرفت ها ، جامعه جهانی به این مسله واقف است که وضعیت اکثر زنان و دختران جهان آهسته در حال تحول است. هیچ کشوری هنوز نتوانسته ادعا کند که به برابری جنسیتی دست یافته است. به نظر می رسد موانع بی شماری از نظر قانونی و فرهنگی غیرقابل تغییر وجود دارند. بویژه در کشورهای کمتر رشد یافته که قید وبند های سنتی ونگاه مذهبی به مساله زنان موانع اصلی برای برابر حقوقی زنان با مردان هستند. برای غلبه بر این مشکلات همبستگی زنان این جوامع بیش از جوامع پیشرفته که قانون برابری را برسمیت شناخته است ، ضروری و حیاتی می باشد.
خواسته های زنان فرانسه با زمان پیش میرودو آنها خواسته هایشان را اغلب با روی کار آمدن دولتها مذاکره میکنند . احزاب سیاسی، مدافعان حقوق زنان ، اتحادیه های زنان و ارکانهای فمینیستی نیز همیشه در صحنه هستند و هر دولتی که بخواهد رفرم هایی را اجرا کند اگر با حقوق زنان خوانایی نداشته باشد بطور گسترده اعتراض می کنند.
امسال بمناسبت 8 مارس ، خانه سندیکا زنان را به اعصاب عمومی برای مطرح کردن خودشان به عنوان فردی از جامعه که همواره برای خواسته هایش مبارزه میکند فرا خوانده است . زنان می خواهند صدایشان را به گوش جهانیان برسانند. زنان فرانسه معتقد هستند که شکایت آنها از آزار و اذیت یا تجاوز جنسی ، درخواست حقوق برابربا مردان برای کار برابر، صدایشان شندیده نمی شود و پنهان می ماند. آنها به نا برابری دستمزد بین زن و مرد اعتراض دارند، بیشتر زنان به کار نیمه وقت که خود انتخاب نکرده اند ، وادار می شوند. مبارزات زنان فرانسه عمدتا ضد تبعیض میباشد. تبعیضاتی که از گذشته باقی مانده اند وآشکار ونهان اعمال می گردند.
علیرغم وجود قوانین برابری ،زنان فرانسه درموقعیت شغلی خود، با داشتن مهارت یکسان ، مدرک تحصیلی یکسان و زمان کارمساوی با مردان دارای حقوق مساوی نیستند و این تفاوت بین 9 الی 30 در صد کمتر می باشد. کمتر مدیریت برایشان واگذار می شود . زنان فرانسه موفق شدند که آزار و اذیت اخلاقی در محیط کار توسط مدیران را قدعن کنند. باید اشاره کنم که با روی کار آمدند دولت امانوئل ماکرون زنان در مدیریتهای دولتی تقریبا موقعیت برابری با مردان را بدست آوردند و الان مسئولیتهای خود را به خوبی انجام میدهند . امروز ، نا کار آمدی ها و پنهان کاری های دولت های گذشته بامسئله آزار و اذیت یا تجاوز جنسی بر ملا شده است و امید میرود که در ادامه آن زنان بتوانند در محیط های کاری آزادانه رشد کنند و رشدشان منوط به قربانی شدنشان نباشد.
زنان فرانسه خواهان بر چیده شدن خشونت های خانگی هستند و خواهان حمایت دولت از این زنان در اولین مرحله شروع خشونت می باشند. زنان فرانسه با رفرم باز نشستگی دولت امانوئل ماکرون مخالفت میکنند زیرا در این رفرم زنانی که به مرخصی زایمان می روند مثل سابق حقوقشان از طرف بیمه پرداخت نخواهد شد بلکه باید ازمرخصی بیکاری و یا بیماری استفاده کنند و از طرف دیگرقبلا برای هر فرزند در مجموع 8 ترم به بازنشستگی آنها اضافه می شد در واقع زنان زودتر می توانستند به باز نشستگی بروند ولی در این رفرم همه این فرصت ها را ازدست داده اند. با وجود همه اعتراضات، دولت متوصل به قانون وضعیت فوق العاده شد و قانون باز نشستگی را در فوریه امسال به تصویب رساند.
————————————————————————————————————————
Roshanak Kheshti is Associate Professor of Ethnic Studies and affiliate faculty in the Critical Gender Studies Program at the University of California, San Diego. She received her PhD in Anthropology with a designated emphasis in Women’s Studies from the University of California, Santa Cruz. She is the author of Modernity’s Ear: Listening to Race and Gender in World Music (NYU Press, 2015) and Switched on Bach (Bloomsbury Academic 33 1/3, 2019). Her scholarship has appeared in the Radical History Review, American Quarterly, Anthropology News, Parallax, Feminist Studies, GLQ, Theater Survey, and Sounding Out!.
When we consider that International Women’s Day equates women of the world, it begs the question “equal to what? equal to whom?” Women currently included in the over 63 million displaced peoples living in refugee camps or in wartime chaos around the world are in no way equal to women living in the gated communities of the first world. The privileges of class and certain first world national citizenship produce unequal circumstances of daily life creating a general air of comfort for some and a status of bare life for others. What we have learned from this inequality and unevenness is that women in the first world are not guaranteed protection from discrimination; perhaps the first world woman’s precarious grasp of protection and equality can create grater opportunities for solidarity and organizing across forms of difference.
At the same time a women’s rights activist , Canadian resident
شریفه جعفری 1356 دا میانادا دونیایا گؤز آچیب و ایله همان شهریده ابتدایی، راهنمایی و متوسطه نی اوخویوب باشا یئتیرمیشم . 17 یاشیمدان شعیر یازماقا باشلامیشام . بیر عاییله ده دونیایا گؤز آچمیشام كی هم آتام و هم آنام ذوق اهلی ،و عاشیق شعرلرین و ناغیللاری بیلیب و همیشه بیزه اوخویوب دییردیلر ، آتام اؤزونه یانی اؤز اوره یینه گؤره هر زامان دویغولانیب و هیجان لاناندا شعیر دییر . و آنام بوتون آذربایجان حماسه لرین ، اوسطوره لرین و ناغیللارین سینه سینه ییغیب و ازبرله میشدی. آتام بیر كشاورزیدیر بیزلری باغدا ، بوستاندا اؤز باشینا ییغیب ایشله ده – ایشله ده اصلی كرمدن – عاشیق غریبدن – طاهیر میرزه دن و … اوخویوب و دییه دییه اونلارین حماسه یارادان شخصییتلرینین آدین دیینده بیزین آدلاریمیزی یئرینه قویوب و بیزده بو حیس لری قووه لندیرردی . من اؤزومو همیشه نیگار ، اصلی ، شاه صنم یا گولگز بیلردیم . نتیجه ده 17 یاشیما چاتاندا گؤردوم بیر درین یانقینلیق منی ایچریده یاندیریر . و هئچ بیر زادیلان دا بو اود سونمه ییر . آنجاق اؤزومه گلینجك آنلادیم ایله رسما غزل قالیبینده شعیر یازیرام ایله همان یازدیقیم ایلده مقام اولی میانانین دانش آموزلارینین ایچینده ، مقام استانی و شعرلریم محلی و دانش آموزی نشرییه لرینده چاپ اولوردو . انجمن لرین توسطیلن استانی همایش لره دعوت اولونوب و مقام كسب ایله دیم . سونرا زنگان دانیشگاهینا چیخماقینان اورایا گئدیب درس اوخوماقا باشلادیم . دانشگاهدا چوخ چكمه دیر دانشگاه شاعیره سی نین لقبین آلیب و بوتون برنامه لرده و نشریه لرده شعرلریمی یاییردیم داها ، سراسری نشریه لر ده ده شعیر لریم یاییلیردی .
1379 زنگانین رادیو تلویزیونوندا ، یازیچی وادیتور كیمی ایشه باشلادیم و چوخ زامان چكمه دی اوردا بیر ادبی یاشیل یارپاق آدلی كی فقط توركو یازیچی و شاعیرلرین تانیتدیرماسیدی دوزلده نی اولدوم . سونرا بیر گیلانلی شاعیریلن ائوله نیب و ائله زنگاندا یاشاماقا باشلادیم . كی ایندیسه حیاط یولداشیمین اوچ اثری یاییلیبدیر و اولریده ابهرین آزاد دانیشگاهیندا درس وئریللر .
آدلاری سیامك سلیمانی روشن دیر توركو دیلین زنگانا درس اوخوماغا گلندن سونرا اویرنمه گه باشلاییب و ایندیسه كامیل بو زنگین دیلی دانشیب و باشا دوشورلر . حیدربابانی گیلكی یه منظوم صورتده كوچوروب و چاپا یئتیریبلر.
اؤزومده ایكی شعر مجموعه سی توركی دیلیجه چاپا یئتیریب یایمیشام (من آتامین قیزییام) (گیزلین محبتیم) آدلی. كیتابلاردیلار .
ایكی دنه ده ترجمه ایشله میشم بیری ناخجووان شاعیری حسین باقیر اوغلونون (من چیینیمدن یئره قویدوم دونیانی و بیریده توركیه نین شاعیری احمد عاریفین سئودان بنی ) سیدیر.
پینار اینتشاراتینین یولا سالماسیلان و ائله اوردا توركو كیتابلارین یایماسیلا اؤز آنا دیلیمه اولان بورجو مو وئرمك ایسته ییرم.
Sona Sulduzlu təxəlluslu, Qadına şiddət mevzüsunda və başka hekayələr yazarıdır. Azərbayjan Türku və hal hazırda İsveç sakinidir
Mənim Umudum qadın məsələsinin həllinə, keçmişə görə çox azalıbdır. Ola bilsin bu da normaldır, mən qocaldıqca cəsarətim azalır, ehtiyatım çoxalır. Bir də zaman keçdikcə texnik qabağa gedir, ancaq insanlıq deyəsən (geri qalır) dalı gedir… Bu gün dünyada taza bir pədidə “bərdəlik” ( trafficking) ortaya çıxıbdır. Qadınları, cavan qızları dünyanın hər bucağından yığıb Avropada seks Bərdələri kimi alıb-satırlar, habelə həm də işlədirlər. Ya da 9-10 yaşında körpə qızları, qoca kişilərə satırlar, “ərə verirlər”. Məncə, bu böyüklükdə problemlərə ildə bir gün (8/3) yetərli olarmı?
Doğrusu 8/3 mənə heç nə vermir, qoyalım ki 8/3 da qadın məsələsi radio/televiziyada qeyd olunur, və bir neçəsinin qulağına dəyır, ancaq mənim qəmimi daha da çoxaldır.
İsveçdə qadınlar qadın problemini yaxşı qabağa aparıblar, demək onlar yüz illərcə bizdən öndədirlər. Necə/ Kimlə yaşamaq larından tutub, uşaq doğsunlar ya yox, qıssa sözlə, öz əlləri- öz başları halda yaşayırlar. Olsun ki bu da hərdəm onlara bahasına başa gəlir. Deməli onlar həm ev işi, həm eşik işi, həm də uşaqlarına, yetişirlər. Onlara önəmli problemlər bu gün biri (ekonomi), kişilər qədər hüquq almaqdır. qadınların hüquqları kişilərə görə 5/6% azdır, bir də me too məsələsidir ki, bu da hamıya açıqdır.
…………………………………………………………………………………………………………………………………
İndi 160 ildən çox New Yorkun məşhur toxucu fabrikasinda qadın fəhlələrin maaşlarının artırılması üçün nümayişlərinə cavab olaraq, fabrikada həbs edilmələri və güya naməlum şəkildə həmin fabrikada yanqın nəticəsində 120 dən çox zəhmətkeş qadının yanmasından keçir.
Bu insanlıqa utanc cinayəti tarixdə unudulmadı və hətta bu gün, beynalxalq qadın günü kimi 63 il bu hadisədən sonra olsada, qeyd olundu.
Lakin qadınların tələbatı bir neçə dalqadan keçərək bu gün yalnız maaş artırılması ya səs vermə haqqına və ya qadınların kişilərlə bərabər hüqüq olmasında , bir sözlə cinslərin ayrımcılığına qarşı mübarizə səviyyəsində qalmayib və təbi ki dəyişilibdir.
Mənə bu gün feminismin 3 cu dalğası daha düşündürücüdür.
Bu ona görə ki zamanla qadınların tələbatı sadəcə cinsi zülümdən qat qat uzaqlara getdi və bu zülüm başqa zülümlər vasitəsilədə qadınların həyatını qara kölgə altına aldı.
İran bir çox millətli ölkədir və orada müxtəlif tələblərin o cumlədən cinsi , dini , vətəndaşlıq , milli , sinfi təziqlər bir birini tamamlayır və bir birnə toxunmuş şəkildə özünü göstərir. Artıq cinslər sadəcə bu cinslərarası nabərabərlik zülümlə mübarizə etməlidirlər və iş bununla bitir diyə bilmərik.
Necə ki Amerikada Qara feminism formalaşdı və göründü ki qara dərili qadınların irqçılıqa qarşı mübarizəsi onların cinsi nabərabərçilik mübarizələri ilə bir başa əlaqədar idi və hətta bəzən qara dərili qadınların ağ dərili qadınlardan uzaqlaşıb qara dərili kişilər ilə ırqçılığa qarşı savaşı onların cinslərin nabərabərçiliyi əleyhinə savaşına daha əlverişli və anlamlı bir savaş olurdu.
Tələblərin bu şəkildə bir birinin üstünə düşməsi və yanaşı gedişi tələblərin intersekşanalismi adlandı və tərif olundu ki qadın hərəkətində qadınların nə inki cinsləri hətta gəldikləri mədəni və etniki grup mənsubiyyələri böyuk rol oynayır.
Yaşadığım ölkədə bir neçə qadınhaqları müdafiəçisi tanınmış qadının “bu gün Norveçli qadınların ən önəmli problemi nədir?” sulalına bir sıra cavablar veriblər ki mən qısaca formasını bura qeyd edirəm
Loveleen Rihel Brenna, Seema şirkətinin direktoru:
– Qadın hüquqları nazik bir ipdən asılır və yenə də kövrəkdir. Bu gün ən böyük təhlükə laqeydlikdir. Getdikcə daha çox insanın nə demək olduğunu bilmədən özlərini “feminist” adlandırılmağını görmək istməməsi qorxuncdur. Qadınlar günü və qadınların mübarizəsi hər zamankindən daha vacibdir.
İnga Marte Thorkildsen (SV), Oslo Bələdiyyəsinin İctimai Şurası:
– Birini seçmək çətindi, çünki birbirnæ bağlıdırlar. Ancaq bu qadın azadlığı və bərabərliyi üçün çox vacibdir: öz bədəni ilə qərar vermək hüququ və özünü dəstəkləmək imkanı. Bunsuz qadınlar yenə tabeliyə məhkum edilirlər.
Synnöve Lyssand Sandberg, Devlətinşaat-da inşaat meneceri:
– Valideyn məzuniyyətinin bərabər paylanması vacib məsələdir. Həm uşaqlar, həm ana və ata üçün yaxşıdır. Düşünürəm ki, bu tikinti sənayesində və ümumilikdə iş həyatında gender bərabərliyinə daha çox töhfə verəcəkdir. Özüm 18-20 il əvvəl valideyn məzuniyyətinin yarısını alan həyat yoldaşımdan yaxşı təcrübəm var.
Liv Kari Skudal Hansteen, Məsləhətçi Mühəndislər Birliyinin baş direktoru:
– Bu bərabərlik insanlar arasındakı bərabərliyə aiddir. Xüsusən də bizdən sonra gələn gənclərdən narahatam. Qız və qadınlara hörmətlə yanaşılmaları və təhsilə və işlərə eyni hüquqların verilməsi təkcə hər bir şəxsə müsbət töhfə vermir, həm də inkişafa, sabitliyə və rifaha mühüm və müsbət sosial təsir göstərir. Hələ tam hədəfdə deyilik. Buna görə günü qeyd etmək vacibdir.
Mawra Mahmud, Qırmızı Xaç Gəncliyi lideri:
– Mənim üçün ən başlıcası cəmiyyətin uzun müddət görünən problem olan bir şeyi görməsidir Bərabərlik və ayrıseçkilik problem olaraq qalır. Bu gün də qadınlara daha az maaş verilir, lövhələrdə və idarəetmə qruplarında daha az təmsil olunur və bu dərəcələrə görə idarəetmə üsullarına tabedirlər. Sözlərin istifadəsi, bədən dili və qadın ticari istehsalından daha çox xəbərdar olmaq lazımdır. Bunu dəstəkləyən bir neçə amil var və onu həll etməli və edə biləcək bir neçə aktyor var.
