حئکایــه و شــعرلری ایلــه تانینــان آذربایجانلــی یــازار و شــاعیر «رقیــه کبیــری»
داهــا چــوخ رمــان، حئکایــه و شــعرلری ایلــه تانینــان آذربایجانلــی یــازار و شــاعیر «رقیــه کبیــری»، 1341جــی گونــش ایلینــده خــوی شــهرینده دونیایــا گــؤز آچیــب. تبریـز یونیورسـیته سـینده لابراتوریـا علـوم آزمایشـگاهی فاکولتـه سـینده تحصیـل آلیب.1392جـی ایلـده طـب علملـری علـوم پزشـکی ایداره سـیندن تقاعـده چیخیب. شـعر و حئکایـه لـری دیلمـاج، آفتـاب آذربایجـان، سـارای، بایـرام، چیـراق، انجمـن ادبـی صابـر، آذرتـورک، آذری، آناوارلیـق، ائـل بیلیمـی، فـردای مـا، حیدربابـا، سـهیل، خراسـان و درگـی لرینـده نشـر اولونـان «رقیـه کبیـری» دن بـو زامانـا قـدر نشـر اولونـان 14 اثـر اولـوب. بـو اثرلـردن اون بیـری حئکایـه و رومـان سـاحه سـینده و دؤرد اثـر شـعر و ترجمـه اولاراق ایشـیق اوزو گـؤروب. آشاغیدا آدی گئدن اثرلر بو یازارا عاییددیر.
حئکایــه و رمــان
1- «اوره ییـم آغرییـر» آدلـی حئکایـه توپلوسـو، 2۰12-جـی ایلـده باکـی شـهرینین قانـون انتشـاراتی طرفینـدن نشـر اولونـوب. 1۵ حئکایـه دن عیبـارت اولان بـو کیتـاب یاشاییشـین رئـال حادیثـه لرینـه عاییددیـر. 2- «بـو قاپـی هئـچ چالینمایاجـاق» آدلـی حئکایـه توپلوسـو ، 1392-جـی ایلـده یـاران اینتیشـاراتی طرفینـدن تبریـز شـهرینده ایشـیق اوزو گؤروب. 3- «ائویـم» رومانـی، تبریزیـن یـاران اینتیشـاراتی طرفینـدن 1392-جـی ایلده گنج بیـر قیزیـن حبـس خانـادا کئچیردیغـی گونلریـن حئکایـه سـیدیر. بـو اثـر، 2۰1۶-جـی ایلـده باکـی شـهرینین قانـون انتشـاراتی طرفینـدن، آذربایجـان تورکجـه سـی-لاتین الفباسـی- ایلـه یئنـی دن چـاپ اولـوب.
4- «آنلایــن یازیــلار»، 1392جــی ایلــده، تبریزیــن یــاران اینتیشــاراتی طرفینــدن مکتــوب فرمونــدا یازیلمیــش یازیــلاردان عبارتدیــر. ۵- «ایچیمـده کـی قیـز» آدلـی حئکایه توپلوسـو، 1392جی ایلـده یاران اینتیشـاراتی طرفینـدن نشـر اولونوب. ۶- علمـی تخیلـی اولان «یئـردن اوجـا تورپـاق» آدلـی رومـان، موغـام اینتیشـاراتی طرفینــدن 1393جــی ایلــده ایشــیق اوزو گــؤروب. بــو رومانیــن اســاس مضمونــو، مدنّیتیـنطبیعتـهبوراخدیغـیتْاثیریواینسـانینابـدیقالماقاوچونآختاریشـیدیر. یازیچـی اؤز اثرینـده، سـومر دؤورنون مدنیتیـن آنلاتماغا،«گیل گمیش» داسـتانیندان و گونـش لـه مریـخ یـن فضاسـینا گـؤره یازیلمیـش مقالـه لـردن، علمـی فاکـت لاردان فایدالانیبدیـر. ۷- «دونیــا قابــار چالیــب یولــداش» آدلــی حئکایــه توپلوســو، موغــام نشــریاتی طرفینــدن 139۵جــی ایلــده تبریــزده نشــر اولونــوب. ۸- «سـاچاقدان آسـیلمیش اژدهـا» (خانبالیـق سـفرنامه سـی)، «رقیـه کبیـری» نیـن ایلـک سـفرنامه سـی اولاراق چیـن اؤلکـه سـی حاقـدا یازیلیبدیـر. بـو سـفرنامه ایلـه آدینـی آذربایجانـدا ایلـک سـفرنامه یـازان خانیـم کیمـی ثبـت ائـدن «رقیـه کبیـری» نیـن بـو کیتابـی موغـام نشـریاتی طرفینـدن 139۵جـی ایلـده تبریـزده نشـر اولونـوب. 9- «قوشــلار داهــا قورخمــورلار» رومانــی. یانــار آیدیــن اینتیشــاراتی طرفینــدن 139۵جــی ایلــده تبریــز شــهرینده نشــر اولونــوب. «قوشــلار داهــا قورخمــورلار» رومانـی نیلوفـر و نرگیـس آدلـی ایکـی فرقلـی نسـیلدن اولان قادینیـن حیـات حئکایـه سـی دیـر. رومـان داکـی حادثـه لـر خـوی شـهرین ده ایرانیـن ایکـی اؤنملـی تاریخـی دؤنمیـن ده 194۵ و 19۷9جـو ایللـرده بـاش وئریـر. میللـی حکومتیـن قورولوشـو و حکومتیـن داغیلماغینـدان سـونراکی مهاجیـرت مسـئله سـی نیلوفریـن یاشاییشـین دا ایـز بوراخیرسـا، 19۷9جـو ایـل اینقیلابـی، اوسـته لیـک اینقیلابـدان آسـیلی اولان حادثـه لـردن سـونرا ضیالیلاریـن و سـولچولارین مهاجیرتـی ده نرگیسـین یاشاییشـین دا ایـز بوراخیـر. 1۰- 139۶جــی ایلــده تبریــز شــهرینده انــور انتشــاراتی طرفینــدن نشــر اولونــان «رقیـه کبیـری »نیـن ایکینجـی سـفرنامه سـی اؤزبکیسـتان اؤلکـه سـینه عاییددیـر.
11- «مــ ّر آغاجینیــن کهربــا گؤزلــری» آدلــی رومــان، یانــار- آیدیــن اینتیشــاراتی طرفینــدن 139۶جــی ایلــده نشــر اولونــوب.
شعـر:
12- «تبریزیــم! آل تبیمــی» آدلــی شــعر توپلوســو، نباتــی اینتیشــاراتی طرفینــدن 139۰جــی ایلــده تبریــز شــهرینده نشــر اولونــوب. 13- 1392جــی ایلــده «کتــاب تبریــز» آدلــی موســابیقه ســینده ایکینجــی مقامــی قازانــان «بیــر اوجاقــدا ایکــی کــول توپاســی اصلــی کــرم دن یئنــی آنلاتــی» (کیــان خیــاو ایلــه یازیلمیــش اورتــاق شــعرلر) یــاران اینتیشــاراتی طرفینــدن 139۰جــی ایلــده نشــر اولــوب. 14- «دنبـال چشـمانت مـی گردم» (پرویز جبرائیلین سـئچیلمیش شـعرلرینین فارسـجا ترجمـه سـی) 1392 جـی ایلده کشـمر نشـریاتی طرفینـدن ایشـیق اوزو گؤروب.
رقیه کبیری نین حئکایه بؤلومونده قازاندیغی مقاملاردان:
2۰12 جـی ایلـده «ماوایـل» حئکایـه سـی، باکـی شـهرینده آزادلیـق رادیوسـونون کئچیردیغـی حئکایـه مسـابیقه سـینده، 1۸۰ اثریـن ایچینـده بیرینجـی مقامـی
139۵جـی ایلـده تورکیـه ده کئچیریلـن کاشـغارلی محمـود مسـابیقه سـینین ایـران بؤلومنـده «منـی آگـورادا یاندیریـن» حئکایـه نیـن اوچونجـو مقامی 139۰جی ایلده «قار یاغیر» حئکایه سـی اساسـیندا قادر فریورین رئژیسسـورلوغو ایلـه «قـارال» آدلـی فیلمین «پرویـن اعتصامی» و «سـیب» فسـتیواللاریندا قازانیلان رتبـه دن آد آپارماق اولار.
بـو یازیچـی ایلـه علاقـه قورمـاق ایچیـن آشـاغیدا گلـن واسـیطه لـردن ایسـتیفاده ائـده بیلرسـینیز:
ایمیل: kabriri 41 @yahoo.com تلگرام کانالی: https://t.me/ruqayyekabiri فیسبوک: www.facebook.com/Ruqayye.kabir
1- رقیه کبیری کیمدیر؟
فرهنگـی بیـر عایلـه نیـن بئشـینجی قیـزی، 1341جـی ایلـده خـوی شـهرینده دوغولمـوش؛ ابتدایـی دؤوره سـینی آذرمیدخـت، راهنمایـی نـی پژوهش و دبیرسـتانی ایراندخت مدرسـه سـینده، اوخویـوب باشـا چاتیـب. 13۶1جـی ایلـده بهیـاری رشـته سـینده بیـر ایللیـک دؤره کئچیریـب، 13۷۰ده تبریـز دانیشـگاهیندا علوم آزمایشـگاهی رشـته سـینده تحصیل آلیب، 1۰ایـل سـینا بیمارسـتانی نیـن مختلف درمانـی بخش لرینده و 2۰ ایل آزمایشـگاهدا ایشـله ییـب، علـوم پزشـکی اداره سـیندن تقاعـد اولـوب. اوتـوز دؤرد ایلدیـر تبریـزده یاشـاییر، ایکـی اوغـلان آناسـی و یازیچـی دیـر.
۲- کئچــن ایــل «قوشــلار داهــا قورخمــورلار» و ایکــی آی بونــدان اؤنجــه ده «مــ ّر آغاجینیـن کهربـا گؤزلـری» آدلـی رومانیـز ایشـیق اوزو گـؤروب. «قوشـلار داهـا قورخمـورلار» اثرینیـز پیشـه وری دؤورونـده اوز وئـرن حادیثـه لـر حاقـدا. «مـ ّر آغاجـی» ایسـه یئنـه سیاسـی بیـر تئمـه صاحیبدیـر. «ائویـم» رمانیـزدا دا عینـی وضعیـت ایـدی. دئملی سیاسـت رقیـه کبیری نیـن اثرلرینیـن آیریلماز پارچاسـی دیـر. نـدن؟
هـرنـدن ا ّول دئمـه لیـمکـی«قوشـلارداهـاقورخمـورلار»رمانـی تاریخـیبی رمـاندئییـل و پیشـه وری نیـن دؤورونـده اوز وئـرن حادیثـه لـر اوسـتونده زوم ائلـه مـه ییـب، آنجـاق بـو رمانیـن حادیثـه لـری اوچ تاریخـی بسـترده، 2۵-1324 کـی پیشـه وری حکومتـی زامانینـدا و 13۵۷ انقلابینـدان سـونرا و ایندیکـی زامانـدا اوز وئریـر و تاریخـی حادیثـه لـر شـخصیت لریـن یاشاییشـینی چـپ- چئویـر ائلـه ییر.
آممـا سیاسـی تئمـه گلینجـه، «عمـران صلاحـی» دئمیشـکن، منیـم سیاسـت ایلـه ایشـیم یوخـدو، سیاسـت اؤزو گلییـب بیـزی تاپیـر. ایـران جماعتـی 4۰ ایلـه یاخیندیـر سیاسـی بیـر جامعـه ده یاشـاییر. سیاسـت تاکسـی ده، چـؤرک صفینـده، تویـدا- قوناقلیقـدا، یاسـدا و… جماعتیـن آیاغـی چاتـان هـر بیـر یئـره آددیـم آددیمـا گلیـر. 4۰ ایلـه یاخیندیـر بـو جماعـت گیلایــه لرینــی، انتقادلارینــی، ناراضــی لیقلارینــی، راضــی لیقلارینــی بئلنچــی مکانــلاردا بیربیرلرینـه دانیشـیرلار. منجـه بئلنچـی بیـر جامعـه ده یاشـایان بیـر یازیچـی بـو تئمـدن اوزاق قـالا بیلمـز. قاباقجـا دئدییـم کیمـی منیـم رمانلاریمـدا اؤلکـه ده اوز وئـرن تاریخـی- سیاسـی حادیثـه لـر بیـر بسـتردی و رمانیـن حادیثـه لـری او بسـترده اوز وئریـر. مثـلا«مآغاجـی»رمانینیـنحادیثـهلـری«نیـواک»آدینـدابیـراؤلکـه ده و کودتـا دؤولتـی یاراتدیغـی بیـر بسـترده اوز وئریـر. نیـواک اؤلکـه سـی یالنیـز متنـده یارانمیـش بیـر اؤلکـه دیـر، آممـا دونیانیـن بیـر چـوخ اؤلکـه سـینه ده بنزرلییـی وار. بـو اؤلکـه ده اوز وئـرن تاریخـی حادیثـه سـرهنگین یاشـاییش طرزینـی ده ییشـمکدن عـلاوه، اونـون بوتـون وارلیغینـی، اؤزللیکلـه جینسـی ذائقـه سـینی دییشـیرواینسـانین ّضدیـت لـی یؤنلـری اورتایـاچیخیـر. «ائویـم» رمانـی دا اؤلکـه نیـن اؤنملـی بیـر تاریخـی بسـترینده اوز وئریـر. حتـی یازدیغیـم علمـی- تخیلـی رمـان «یئـردن اوجـا تورپـاق» یئنـه ده ایکـی فرقلـی تقویمـی زامانـی وار. بـو رمانیـن اسـاس تئمـی میـلاددان اؤنجـه و 2۰11 ایـل میـلاددان سـونرا جاودانه لیـک آختاران اینسـاندیر. بـو رمـان «گیـل گمیـش» داسـتانی ایلـه بینامتنـی مناسـیبتی وار.
۳- حئکایـه لرینیـزه گلینجـه قادیـن حقوقلارینیـن ایـزی و قادیـن یاشـام طـرزی داهـا قاباریـق دیـر. بیـر چـوخ حئکایـه لرینیـز تکجـه حئکایـه دئییـل ایجتیماعـی شـراییطه اعتیراضدیـر. بـو حاقـدا نئجـه دوشونورسـوز؟ بیـر یازیچـی اولاراق منیـم دغدغـه ام اینسـان وارلیغـی و اینسـان حاقلاریـدی. بیـر قادیـن یازیچـی اولدوغومـا گـؤره طبیعیـدی قادینلاریـن یاشـام طـرزی یازیلاریمـدا قاباریـق اولسـون. بـو اؤلکـه نیـن ادبیاتینـدا 4۰-3۰ ایـل بونـدان ا ّولـه قـدر قادینلاریـن چـوخ نازیـل رولـو وار ایـدی. قادینیـن فردیتـی، باشـاریغی، دوشـونجه سـی، اجتماعـی یاشاییشـیدان ایـز- تـوز یـوخ ایـدی ادبیاتـدا. منجـه یازیلاریمـدا اجتماعـی شـرایطه اعتـراض، کاراکترلرین یاشـاییش شـرایطیندن و جایگاهینـدان آسـیلی اولـور. متنـدن قیراقـدا، جامعـه ده نابرابـر شـرایطده یاشـایان اوخوجـو حئکایـه لـرده اؤزو و یاشاییشـینا یاخیـن بیـر وضعیـت گؤردویونـده، اؤزونـو کاراکتـر ایلـه اؤزدش سـانیر.(همذات پندارلیـق ائلـه ییـر) آنجـاق حئکایـه لریـم لـه قادیـن لاریـن یاشاییشـلارینین گؤرونمز اوزونون روایتچیسـی اولماق سـئودییم ایشـلردن بیریدیر. بلکـه ده بیلینـج آلتینـدان گلـن بیـردغدغـه دیـر.بونونـلابئلـه حئکایـه ورمانلاریمدا کیشـی کاراکترلـری ده آز دئییـل.
۴- یازیلارینیزیــن دیگــر آیریلمــاز پارچاســی ائروتیــک دیــر. یازیلارینیــز دا ائروتیزمــه توخونماغیزیــن ســببی ندیــر؟ منـه گـؤره اروتیسـم اینسـانلارین یاشاییشـینین گـؤز اؤنونـده اولمایـان بیـر بؤلومـودور. آممـا هنـر و ادبیاتـدا بیـر مکتـب دیـر. کؤکـو یونـان اسـطوره لرینـدن گلیـر. «اورس» آدلـی بیـر تانـری؛ یونـان اسـطوره لرینـده اروس، عشـق تانریسـی دیـر. اؤزو ده تنانـه عشـق لریـن تانریسـی. غـرب ادبیاتینـدا عـادی بیـر مکتـب کیمـی بـو مسـئله یـه یاناشـیرلار. آممـا شـرقه گلینجـه، بـو مسـئله فـرق ائلیـر. اؤزللیکلـه عـرف و دینـی اینانج لاریـن باخیمینـدان بو مکتبه تابـو کیمـی یاناشـیلیر. 1۷جـی قرنده «میکل آنژ سیسـت»ین کلیساسـینین تاغینـدا «آدمین یارانیشـی» آدینـدا بیـر هنـری شـاهکار یارادیـب. آیـا عریـان انسـانلاری کلیسـانین تاغینـدا رسـم ائتمـه یـی اوچـون و یـا داوود تندیسـینی یاراتماغـی اوچـون اونـا غیـر اخلاقـی بیـر هنرمنـد دئمـک اولار؟ مگــر حافــظ ایلــه ســعدی نیــن شــعرلرینده نظــر بازلیــق، شــاهیدبازلیق بــو شــاعیرلرین غیراخلاقـی باخیشـلاری اولدوقلارینیـن نیشـانه سـی دیـر؟ مگـر نیظامـی خسـرو و شـیرین منظومـه سـینده عاشـقانه رابیطه لـری توصیف ائتمکلـه اخـلاق قایدالاریندان کنـارا چیخیب؟ مولـوی یـه گلینجـه، مثنـوی نیـن بعضـی حئکایـت لرینـده، او جوملـه دن بئشـینجی دفتـرده «کنیـزک و خـر خاتـون» حئکایتینـده مگـر غیـر اخلاقـی بیـر ماجـرا روایـت اولونـور؟ البتـه کـی یـوخ. اروتیسـم مکتبـی ادبیـات و هنـر سـاحه سـینده بیـر وسـیله دیـر شـخصیت لریـن و حادیثـه لریـن، اجتماعـی و انسـانی مسـئله لرینین نئجـه لیینی آنلاتماغـا. منیـم ده یازیلاریمدا گؤرونـن اروتیـک نیشـانه لـر بـو قایـدادان اسـتثنا دئییـل. یازیلاریمـدا عمـدی حالـدا بـو مسـئلهیـهیاناشـمیرام.نئجـهکـی«مـ ّرآغاجینیـنکهربـاگؤزلـری»رمانینـدااروتیـکصحنـه لریـن یارانماسـینین اجتماعـی و روانشناسـی سـببلری وار. منـی اینجیـدن مسـئله بـوردادی کـی، هئـچ کیـم بیـر کیشـی یازیچیـدان سورشـمور نییـه یازیلارینــدا اروتیــک نیشــانه لــری وار. یازیچــی قادیــن اولونجــا چوخــلاری اثریــن آیــری عنصرلرینـی گؤرمـزدن بو مسـئله یه جینسـیتی یاناشـیرلار. نظرلرینـه گلیر عرفـدن اوزاقدی بیـر قادیـن یازیچـی نیـن یازیلارینـدا اروتیـک نیشـانه لـر گؤرونسـون. مـن شـخصا بو مسـئله یـه قارشـییام. بیـر یازیچـی کیمـی بوتون تکنیـک لـردن، ادبی مکتب لـردن و روایتیـن لازیمی اولدوغـو عنصرلـردن اسـتفاده ائتمـه یـه حاقلـی بیلیـرم اؤزومـو.
۵- آذربایجــان ادبیاتینــدا چالیشــقان و تانینمیــش یازارســینیز. بــو یولــدا قارشیلاشـدیغینیز چتینلیکلـر حاقـدا دانیشـین؟ دونیـا و ایـران ادبیاتـی ایلـه مقایســه ده آذربایجــان ادبیاتینــی نئجــه گورورســونوز؟ بیـر قادیـن یازیچینیـن اؤزل و اجتماعـی یاشاییشـیندا چتینلیـک چوخـدور، سـایا گلمـز. آممـا ایـران اؤلکـه سـینین دایـره سـینده، آذربایجانین چاغـداش ادبیاتـی یئنی آیـاق توتموش بیر ادبیاتدیـر. اؤزللکیلـه نثـر ادبیاتـی تـزه تـزه دیرچلیـر. گونـو گونـدن یازارلاریـن، کیتابلاریـن، روزنامـه لرین ساییسـی آرتیـر. یازیچیلاریمیز داهـا آرتیق روایت لرین تکنیک و قورولوشـونا اؤنـم وئریرلـر. آممـا او زامانـا قـدر کـی بـو دیـل مدرسـه لـرده تدریـس اولونماییـب، اؤلکـه نیـن رسـمی دیلینیـن ادبیاتـی کیمـی گلیشـه بیلمـز. دییـه بیلـرم آذربایجـان تورکجـه سـی حــوزه ســینده چالیشــانلارین هامیســی شــؤهرت و آد- ســان قازانماغــی قیراغــا قویــوب، یالنیـز ایچـدن جوشـان اینانجلارینـا گـؤره بـو حـوزه ده چالیشـیرلار. اونـا گـؤره چـوخ تئـزدی آذربایجانیـن نثـر ادبیاتینـی اؤلکـه نیـن رسـمی دیلـی و یـا دونیـا ادبیاتی ایلـه توتوشـدوراق.
۶- ایـران و آذربایجـان ادبیاتینـدا قادیـن یـازار اولماغیـن سـیزه تحمیـل ائتدیغـی چتینلیکلـر واردیـر یوخسـا شـرایطی هـر ایکـی جینسـه عینـی گورورسـونوز؟
آیـری حـوزه لـر کیمـی ادبیـات حـوزه سـینده ده شـرایط هـر ایکـی جینسـه برابـر دئییـل. بـو اؤلکـه ده مسـتقیل بیـر قادیـن اولـوب یاشـاماق چتین ایشـدیر، هاندا قالسـین بیر مسـتقیل قادیـن یازیچـی اولاسـان. عایلـه، جامعـه، قانـون و عـرف محدودیـت لـری ایله کنـار گلمک چوخ دا راحـات ایـش دئییـل. قادیـن یازیچیلاریـن چوخـو یازیچـی اولماغیـن اوغرونـا چـوخ شـئی لر الـدن وئریرلـر. گاهـدان الـدن وئردیکلرینیـن وزنـه سـی، الـه گتیردیکلرینـدن داهـا دا آغیر اولـور. بـو نابرابرلیـک لریـن لاپ کیچیـک نمونـه سـی سـیزین اشـاره ائتدیییـز اثرلریمـده اروتیسـمنی شـانه لریدیـر.گاهـ دانائلـه اولـوربعضـی ضیالـی کیشـیلریمیـزده بیـرقادین یازیچییـا حـاق وئرمیرلـر جینسـیتیندن کنار، بیـر یازیچی کیمـی اثرلرینده اروتیسـم مکتبینه یاناشسین.
۷- ایـران آذربایجانینـدا «رقیـه کبیـری» بیرینجـی خانیـم دیـر کـی آذربایجـان تورکجـه سـینده حئکایـه و رمـان یازماغـا باشـلاییب. بونـدان عـلاوه سـون ایللرده چیـن و اؤزبکسـتان سـفرنامه سـی ایلـه اؤز آدینـی ایلـک سـفرنامه یـازان قادیـن کیمـی ده ثبـت ائدیـب. سـفرنامه لریـز حاقـدا بیـزه دانیشـین.
گزیـب گؤرمـک سـئودییم ایشـلردن بیریدیـر. یونـان، هیندوسـتان و بیـر چـوخ اؤلکـه نـی فرقلـی ندنلـره گـؤره گزیـب گؤرمـک آرزولاریمداندیـر. یونـان غـرب فلسـفه سـینین و هیندوسـتان ایلـه چیـن شـرق فلسـفه سـینین دوغـوم یئـری اولدوغونـا گـؤره، سـمرقند- بخـارا دا تاریخیـن بیـر زامانـی بـو اؤلکـه نیـن بیـر پارچاسـی اولـوب، اوسـته لیـک تیمـوری لـردن قالمیـش هنرلـری یاخینـدان گؤرمـک آرزولاریمـدان ایـدی. بولمـوروم نه واخـت یونان و هندوسـتان سـفری قیسـمت اولاجـاق آممـا چیـن ایلـه اؤزبکیسـتان سـفرلریندن چوخلـو تجربـه لـر قازاندیـم. سـفر سیراسـیندا گزیـب، گؤردوکلریمـی و اؤزل فیکیرلریمـی یازماغـا چالیشـدیم، حاصیلـی ایکـی سـفرنامه اولـدو.
۸- آذربایجانــدا قادینلاریــن وضعیتینــی نئجــه گورورســونوز؟ ســیزجه حالــی حاضیــرده آذربایجــان قادینیــن َان اســاس پرابلمــی ندیــر؟
آذربایجـان قادینلارینیـن پرابلمـی اؤلکـه نین آیری قادینلارینین پرابلمیندن آیری دئییل. آذربایجـان قادینـی دا اؤلکـه نیـن آیـری قادینلاری کیمی قانـون مقابیلینده یالنیـز صاندیقلارا رای سـالاندا کامیـل بیـر وطنـداش سـاییلیر. آذربایجان قادینـی دا اؤلکه نین باشاباشـینداکیقادینـلارکیمیاینسـانیحاقـلاراوبرابر«وطنداشـلیقحاققینا» چاتماغـالاییقدیر..
۹- رقیـه کبیـری نیـن یازیلارینـدا اؤزونـه مخصـوص دیلـی، مخصـوص ایصطیـلاح لار و تعبیرلـری وار. بیـر سـیرا اوخوجـولار اوچـون بـو دیلـی باشـا دوشـمک چتیـن اولسـا دا بیـر چـوخ اوخوجـو اوچـون بـو دیـل فولکلوریـک سـاییلیب، سـئویلیب و منیمسـیله نیـر. یازیلارینیـزدا اولان دیـل حاقـدا نئجـه دوشونورسـوز؟
منـه گـؤره یـازی دیلیـم فولکلوریـک بیـر دیـل دئییـل. بلکـه یازیلاریمین بیر چوخونـدا ائل مثـل لـری و فولکولـور عنصرلـری اسـتفاده ائلـه مـک سـبب اولـور، بئلـه نظـره گلسـین. منیم دغدغـه لریمـدن بیـری- البتـه اثریـن امکانینـا گـؤره- داهـا مرسـوم اولمایـان عنعنـه لـری، آذربایجـان جغرافیاسـینداکی مکانـلاری، دبلـری رمانلاریمـدا و حئکایـه لریمده روایـت ائدیب، شـفاهیادبیاتیمیـزیمکتـوبصورتـهچئویریـب،قوروماقدیـر. نمونـهاوچون«قوشـلارداها قورخمـور» رمانیمـدا چالیشمیشـام دوغولدوغـوم شـهر، خـوی شـهرینه ادبـی بیـر کیملیـک وئریـب، بـو شـهری ده رمان شـهرلرینین لیسـتینه داخیل ائدیـم. دونیا ادبیاتینـدا مکانلارین اؤنملـی رولـلاری وار. شـخصیت لـر مکانـلاردا و مکانـلارا حاکیـم اولان کولتـوردن و اوز وئـرن حادیثـه لـردن وجـودا گلیـر. یوخسـا رمانلاریمیـن و حئکایـه لریمین هئچ بیریسـینین مضمونو فولکولوریـک بیـر مضمـون دئییل. اوسـته لیـک دیالـوگلاردا آذربایجان دیلینیـن فرقلی لهجه لرینـدن، فرقلـی صینـف لریـن آرگـو سـؤزلریندن ده اسـتفاده ائدیـرم. مـن تکنیـک، فـرم و قورولوشـا چـوخ اؤنـم وئریـرم. اونـدان عـلاوه سـون ایللـرده «ژرار ژئنـت» یـن بینامتنیـت نظریـه سـی دقتیمـی چکیـر. بینامتنـی اثرلر یاراتماغـا علاقـه م وار. نمونـه اوچون یئـردن اوجا تورپـاق رمانیـم «گیـل گمیـش» داسـتانی ایله بینامتنـی مناسـیبتی وار. یالنیز رمانـدا دئییل، حئکایـه لریمـده بئلـه بـو ایشـدن چکینمیـرم. «دیلیـم آچیلیـر» حئکایـه سـی فولکولوریـک مناسـیبتی وار. بئلـه یازیلاریـم آز دئییـل. هـر حالـدا گئنـه ده قالیـب اوخوجـو یازیلاریمـی نئجـه تأویـل ائله سـین.
۱۰- هانسی اثرینیزی داها چوخ سئویرسینیز؟
بیلیـرم یاراتدیقلاریمیـن آراسـیندا فـرق وار. آممـا مـن خوشـلامیرام اونـلاری بیربیریندن سئچیم .
11- چاپ سیراسیندا اولان اثرلریز حاقدا دانیشین؟
«آجلیـق باراتاسـی» رمانـی باشـا چاتیـب. هلـه لیـک هئـچ بیـر ناشـیره تاپشیرمامیشـام. اینـدی «ائندیـم بـولاق باشـینا» آدلـی بیـر کیتابـی، یایـلاق سـفریندن یازدیغیـم یازیـلاری قورتارماقدایــام. بئــش گونلــوک بیــر ســفر؛ بــو مصــور اثــرده مــدرن دونیانیــن تاثیرینــی شاهسـون عایلـه لرینـده و بـو جمعیتیـن قادینیلارینیـن واقعـی و چتیـن یاشاییشـلارینین بیر گوشـه سـینی گؤسـترمه یـه چالیشمیشـام. آرا- سـیرا قیسسـا حئکایه لـر ده یازیـرام. آنجاق یازماقـدان چـوخ زامانیمـی اوخوماغـا صـرف ائلیـرم.
سوروشمادیغیمیز بیر سوال وارسا بویورون. ساغ اولون.
«آذفمینا» سایتندان تشکور ائدیب، فعالیت لرینده اوغورلار دیله ییرم.
