نقض حقوق زنان و تأثیر آن بر صنعت گردشگری در ایران/ سینا یوسفی
بر اساس آمار رسمی، علی‌رغم وجود جاذبه‌های طبیعی، باستانی و تاریخی در ایران، اعمال محدودیت‌های اجتماعی، تفریحی و محدودیت‌های ناشی از احکام اختصاصی نظام سیاسی اسلامی باعث عدم رونق صنعت گردشگری در ایران گردیده است. این قوانین به خصوص در حوزه‌ی حقوق زنان به شدت تبعیض‌آمیز بوده و در قانون جدید حجاب و عفاف –که در آستانه‌ی لازم‌الاجرا شدن است—، تا جایی پیش می‌رود که کارشناسان حقوق‌بشر سازمان ملل متحد از آن به عنوان «آپارتاید جنسیتی» یاد می‌کنند. در این قانون حقوق ابتدایی زنان نادیده گرفته شده و زنان به دلیل نوع پوشش ممکن است با جرایم نقدی بالا و حبس طولانی مدت مواجه شوند. هر چند بدون وجود قانون مذکور نیز دولت از طریق بخشنامه‌های محرمانه و غیر قانونی زنان مخالف حجاب اجباری را از بسیاری از حقوق اجتماعی از جمله برخورداری از خدمات عمومی، خدمات فرودگاهی، استفاده از مترو و وسایل نقلیه‌ی عمومی و به طور کلی از حق حضور در فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی محروم نموده است.
علاوه بر بحث حجاب و عدم آزادی زنان در انتخاب نوع پوشش که به تمامیت جسمانی ایشان مربوط می‌شود، زنان بر اساس قوانین موضوعه ایران که برخی منبعث از احکام شریعت و فقه اسلام است با نقض گسترده‌ی حقوق مواجه هستند و این تبعیضات و نحوه‌ی برخورد با زنان جامعه تصاویر غیرقابل قبولی را از نظر افکار عمومی در سطح جهان ایجاد کرده است. زنان در ایران اجازه‌ی خروج از کشور بدون اذن شوهر، اجازه‌ی آزادانه و بدون گزینش جهت ورود به ورزشگاه‌ها، اجازه‌ی آواز خواندن، اجازه‌ی داشتن گواهینامه برای موتورسواری، حق برخورداری برابر با مردان از سهم‌الارث، دیه‌ی برابر با یک مرد، حق برابر با یک مرد به عنوان شاهد در دادگاه و هم‌چنین حق طلاق ندارند و موارد بسیاری از نقض حقوق زنان نیز وجود دارد که ابعاد فرهنگی دارد و می‌توان گفت ناشی از کوتاهی و ترک‌فعل دولت در این زمینه است که زنان را آسیب‌پذتر می‌کند.
در چنین جامعه‌ای و با چنین محدودیتی‌هایی که بر نیمی از جمعیت کشور اعمال می‌شود و تسری قوانین محدود کننده‌ی حقوق و آزادی‌های زنان به زنان گردشگر خارجی که در بند ۳ ماده ۲۳ قانون جدید حجاب و عفاف با عنوان «تبیین سبک زندگی اسلامی خانواده محور» به آن پرداخته شده است، توسعه صنعت گردشگری –که نقش اساسی در توسعه پایدار جامعه از هر لحاظ دارد—، دور از ذهن می‌نماید. در واقع، نظام حاکم بر ایران با الهام از اندیشه‌ی اسلامی و تفسیر قواعد فقهی بر این باور است که عدم رعایت حجاب اسلامی توسط گردشگران خارجی و عدم تبعیت زنان خارجی گردشگر از رفتارها و ارزش‌های جامعه‌ی اسلامی موجب «سلطه‌ی کفار بر مسلمانان» می‌شود و با استناد به قاعده‌ی فقهی «نفی سبیل» اعلام می‌دارد که هر غیر مسلمانی که به عنوان گردشگر وارد ایران می‌شود ملزم به رعایت باورهای اسلامی و حجاب شرعی است. مبنای این نظر نیز به اعتقاد نظام اسلامی حاکم بر ایران بر می‌گردد که بنا به جغرافیای فقهی جهان را به دارالاسلام و دارالکفر تقسیم می‌کند.
علاوه بر آن، نقض گسترده و فاحش حقوق بشر در ایران به خصوص در حوزه‌ی حقوق زنان و گسترش خشونت مبتنی بر جنسیت باعث تضعیف وجههی بین‌المللی ایران گردیده و موجبات اخراج جمهوری اسلامی از نهادهای بین المللی شده است. اخراج ایران از کمیسیون مقام زن ملل متحد نمونه‌ی بارز آن است. چنین برخورد‌هایی از سوی جامعه‌ی بین‌الملل اگرچه باعث انزوای جمهوری اسلامی می‌شود ولی به مانند تحریم‌های اقتصادی که با هدف تضعیف جمهوری اسلامی بر معیشت مردمان ساکن در ایران نیز اثر می‌گذارد، بر افکار عمومی جهان در انتخاب ایران به عنوان مقصد گردشگری نیز تأثیر مستقیم و زیادی دارد. در واقع، رفتار حاکمیت در ایران در خصوص شهروندان خود –به خصوص زنان و نقض آشکار حقوق آن‌ها—، ایران را به عنوان کشوری پرتنش تبدیل کرده است که نزدیک‌ترین نتیجه‌ی آن ضربه به گسترش صنعت گردشگری است. علاوه بر آن، وجود قوانین تبعیض‌آمیز نسبت به زنان و عدم وجود قوانین حمایتی از زنان نه تنها باعث نقض حقوق زنان می‌شود، بلکه موجب بروز رفتارهای ضد زن از سوی افراد جامعه نیز می‌گردد که این امر نیز ایران را تبدیل به یک کشور نامناسب برای زنان می‌کند.
در نتیجه می‌توان گفت که موضوع حجاب برای گردشگران خارجی، تفکیک زنان از مردان در بسیاری از اماکن و جاذبه‌های گردشگری و محدودیت‌های دیگر که در قوانین موضوعه ایران وجود دارد، مسلماً از موارد تأثیر‌گذار در حوزه‌ی گردشگری و انتخاب مقصد گردشگری توسط افراد خارجی خواهد بود، ولی نحوه‌ی برخورد حکومت با زنان جامعه و اعمال تبعیضات گسترده در خصوص زنان، سرکوب شدید اعتراضات مسالمت‌آمیز معترضین به حجاب اجباری و مطرح شدن آن در رسانه‌های سراسر جهان، سواستفاده‌ی جمهوری اسلامی از افراد دو تابعیتی و بازداشت و محاکمه‌ی برخی از این افراد به منظور امتیاز‌گیری و تبادل زندانی، ایران را به مقصدی ناامن برای گردشگران تبدیل کرده که در تصمیم‌گیری آن‌ها برای انتخاب ایران به عنوان مقصد سفر تأثیر مستقیم دارد. در واقع، نگاه حاکمیت به زنان در ایران به عنوان شهروندان درجه دوم، تبعیض آشکار و نقض فاحش حقوق زنان، تبعیضات فرهنگی در حوزه‌ی زنان و خشونت‌های جنسیتی، در مجموع ایران را به عنوان مقصدی ناامن برای گردشگران خارجی زن معرفی و موجب عدم رونق این صنعت در ایران شده است.
