خانم “سایا علی نژاد” از پایان نامه خود در خصوص زبان تُرکی آزربایجانی را به زبان ترکی دفاع نموده است

دانشجوی آزربایجانی خانم “سایا علی نژاد” پایان نامه خود را تحت عنوان “حق بر زبان مادری در حقوق بین الملل” به زبان تورکی آزربایجانی در دانشگاه اصفهان دفاع نموده است.
این اقدام خانم “علی نژاد” سبب خوشحالی بسیاری از کاربران رسانه های ارتباطی اینترنتی گشته و کاربران به انحاء گوناگون حمایت خود از این اقدام فرهنگی و جسورانه ی خانم “علی نژاد” را بیان نموده اند.
حق بنیادین زبان مادری
زبان مادری از جمله حقوق نسل اول و نسل دوم حقوق‌بشر محسوب می‌شود و یکی از موضوعات اساسی حقوق‌بشر است و در بیشتر اسناد بین‌المللی به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به موضوع زبان مادری اشاره شده است.البته موضوع این یادداشت زبان مادری در ایران است. بیشترین تنوع اقلیت ایران، ناظر بر اقلیت‌های زبانی است. اقلیت زبانی در ایران شامل اقلیت زبان ترکی، اقلیت زبان عربی و اقلیت زبان کردی است.
اقلیت زبان ترکی در ایران محدوده جغرافیایی خاصی ندارد و علاوه بر استان‌های ترک‌نشین آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، اردبیل و زنجان،بعضی مناطق استان‌های دیگر نیز نظیر همدان، قزوین، چهارمحال‌و‌بختیاری، خراسان‌شمالی، فارس، گیلان و اصفهان به ترکی تکلم می‌کنند بنابراین زبان ترکی در بین اقلیت‌های زبانی بیشترین متکلمان را دارد.اقلیت زبان عربی در برخی از مناطق استان خوزستان مشاهده می‌شود و با توجه به اصل ۱۶ قانون اساسی که آموزش به زبان عربی را از مقطع راهنمایی تا مقطع متوسطه الزامی کرده، آموزش زبان مادری اقلیت عرب‌زبان در دستور کار آموزش‌وپرورش قرار دارد.اما اقلیت زبان کردی که محدود به استان‌های کرمانشاه، ایلام، کردستان و بخش‌هایی از آذربایجان‌غربی و خراسان‌شمالی است.
اطلاق لفظ زبان به گویش کردی محل اختلاف بوده است. زیرا گویش فوق شاخه نزدیکی از زبان فارسی است. با این اوصاف گروه زبانی مسلط در ایران همان زبان فارسی است.زبان فارسی از دوره پهلوی در ایران به‌عنوان زبان رسمی انتخاب شده است. در شرایط فعلی، قومیت‌ها امکان تدریس زبان خود را ندارند.
وظیفه دولت ایجاد امکان درباره حقوق زبانی، نیازی به مشورت با فرهنگستان زبان فارسی ندارد. آیا فرهنگستان زبان فارسی بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مقدم است؟
حقوق بنیادین آحاد جامعه نباید به هر علتی، فرصت تحقق نیابد. زبان مادری اقلیت‌های زبانی، یک حق بنیادین است. زبان‌های مادری وحدت ملی را افزایش می‌دهد.بنابراین، رواست حقوق زبانی مورد‌توجه قرار گیرد. سرمایه ملی، تنها زبان فارسی نیست،سرمایه ملی، حقوق انسان‌هایی است که در جامعه ایران به‌عنوان یک شهروند زندگی می‌کنند دولت موظف است به حقوق شهروندان خود جامه‌عمل بپوشاند.
دیگر نیازی به ذکر اصل پانزدهم قانون اساسی نیست ولی ذکر این نکته ضروری است که این اصل از نظر شکلی با مفاد بند ۳ ماده ۴ حقوق افراد متعلق به اقلیت‌های ملی، نژادی، مذهبی و زبانی مطابقت دارد.به موجب بند فوق دولت‌های عضو موظف شده‌اند تا حد ممکن ترتیباتی را اتخاذ کنند تا اقلیت‌های زبانی، امکان آموزش زبان مادری و بهره‌مندی از آموزش به زبان مادری را داشته باشند.اصل ۱۵ قانون اساسی دولت را مکلف و موظف می‌دارد تا اقلیت‌های ساکن در قلمرو خود، بتوانند به زبان مادری خود آموزش ببینند.
این یک وظیفه برای دولت محسوب می‌شود.جایگاه فرهنگستان زبان فارسی را نمی‌توان در هیچ‌جای این ماده پیدا کرد. فرهنگستان زبان فارسی تنها برای حفظ و توسعه زبان فارسی به‌وجود آمده و نقشی در تصمیم‌گیری برای زبان‌های دیگر ندارد.