آنا دیلینده دوعالار – نوبئل موکافاتی «لاورئاتی یاسوناری کاواباتانین» حئکایه‌سی
مترجم:«مالیک آتیلای»
کوچورن:«ویدا حشمتی»
حاضیرلایان:«ادبیات سئونلر»
یاسوناری کاواباتا ۱۸۹۹-جو ایلده ۱۱ اییون تاریخینده ژاپن اؤلکه‌سی‌نین اوساکا شهرینده آنادان اولوب. ژاپن یازیچیسی، فرانسه اینجه‌صعنت و ادبيّات اوردئنی‌نین ضابیطی(۱۹۶۰) ادبيّات اوزره نوبئل موکافاتی لاورئاتی.
۱۹۶۸-جی ایلده ادبيّات اوزره نوبئل موکافاتی ژاپن‌ون نووئللا اوستاسی یاسوناری کاواباتایا وئریلمیشدی. همین ایل نوبئل موکافاتینا بیر چوخ اؤلکه‌لرین یازیچیلاری تقدیم ائدیلمیشلر. اونلارین ایچه‌ریسینده ساموئل بئکئتت، ویتولد قومبروویچ، میشئل بیوتور، گونتئر قراسس کیمی یازیچیلار واردی. موکافات کمیته‌سی اوستونلویو ژاپن یازیچیسینا وئرمیشدی.
ی. کاواباتایا نوبئل موکافاتی وئریلمه‌سی اعلان ائدیلن گون مونخئن شهری‌نین “خانزئر” نشریّاتی اونون حئکایه‌لری‌نین بیر جیلدینی بوراخدی. آلتی مین کیتاب بیر گونون عرضینده ساتیلیب قورتاردی
یاسوناری کاواباتایا نوبئل موکافاتی وئریلمه‌سی بیر سیرا یازیچیلار آراسیندا تعجب دوغورموشدور. مونخئن‌ده چیخان “آبئندزئیتونگ” قزئتی یازیچیلارا کاواباتانی تانیییب، تانیمادیقلاری حاقیندا سوال وئرمیش، اکثر یازیچیلار ایسه اونو تانیمادیقلارینی سؤیله‌میشدیلر.
گؤرکملی ایسویچره یازیچیسی فریدریک دوررئنماتت یئنی لاورئات حاقیندا دئمیشدیر کی، من بو آدی ائشیتمه‌میشدیم. بو سالوندا اوتوران دراماتورق ماکس فریشه ده اونون آدی معلوم دئییل.
یاسوناری کاواباتا حکیم عائله‌‌سینده آنادان اولموشدور. اوشاقلیقدان یئتیم،قالمیش، حیاتین چتینلیکلرینی گؤرموشدور. بو جهت اونون نثرینده اؤز بدیعی عکسینی تاپمیشدیر. یازیچی دئییردی کی، من قوصّه‌لی بیر آوارا اولدوغومو هئچ زامان اونودا بیلمیرم.
کاواباتا بیر زامان ژاپن یازیچیلاری پئن کلوبونون ویتسئ پرئزیدئنتی اولموشدو. او، سیاسی باخیشلاری حاقیندا فیکیر دئمکدن بویون قاچیریردی.
کاواباتا ۱۹۷۲-جی ایلده دزوسی‌ده ائوینده زهرلنمه‌سی سببی‌ایله وفات ائدیب، یازیچی‌نین انتحار ائتدییینی ده احتمال ائدیرلر.
۱
آنا دیلینده دوعالار
آنا دیلینده دوعالار «کیتانی لینقویستیکا» باره‌ده کیتاب اوخویوردو. نؤوبتی فاکتلاری چاتدیریردی آمریکالی عالیم دوکتور راش.
بیر ایتالیالی وار ایدی، پروفسور اسکاندیلا آدلی، درسلرینی ایتالیا، فرانسه و اینگیلیس دیللرینده کئچیردی. تروپیک قیزدیرمادان اؤلدو. خسته‌لیگی‌نین بیرینجی گونو اینگیلیسجه دانیشیردی. خستلیک گوجلندیکجه فرانسیزجا، آنجاق دوغما دیلینده ایتالیاجا دانیشماغا باشلادی. اؤلوم یاخینلاشدیقجا، قیزدیرما و خسته‌لیگین دیگر تأثیرلرینه گؤره بونو تامامی ایله شعورسوزجا ائدیردی.
بیر قادین موقتی اولاراق یادداشینی ایتیرمیشدی. اوّلجه قیریق-قیریق ایتالیاجا دانیشیردی. داها دا شدّتلشدیکجه ایسه فرانسیزجا، بیر آز یاخشیلاشدیقدان سونرا کئچدی آلمانجایا. تامامی‌له ساغالدیقدان سونرا ایسه آنا دیلینه ایتالیاجایا گئری دؤندو. بیر مئشه‌چی‌دن ده بحث ائدیلیر کیتابدا. اوشاقلیغینی پولشادا کئچیردیکدن سونرا آلمانییایا کؤچوب، اوتوز دؤرد ایل عرضینده پولیاکجا دانیشماق بیر یانا، هئچ آنا دیلینده بیر سؤز بئله ائشیتمه‌ییب، دئیه بیلریک کی، او اؤز اوشاقلیق دیلینی اونودوب تامامی ایله. آمّا گؤزل گونلرین بیرینده، نارکوزون تأثیرینده ایکن ایکی ساعت پولیاکجا دوعالار ائدیب، ماهنیلار اوخویوب.
نؤوبتی احوالاتی دوکتور راشا میلّیّتجه آلمان اولان، فیلادئلفییا شهرینده‌کی لوتئران کیلسه‌سی‌نین کئشیشی اولان تانیشی دانیشیب. شهرین جنوبوندا یاشلی ایسوئچلی‌لر یاشاییردیلار. آرتیق اللی-آلتمیش ایل اولاردی کی، کؤچموشدولر آمئریکایا و او واختدان بری اؤز دیللرینده دانیشماق ایمکانلاری چوخ آز اولموشدو. اطرافداکی‌لاردان هئچ کیم اونلارین آنا دیللرینده دانیشا بیلدیکلرینی دوشونموردولر. یاشلیلار اؤلمه‌یه باشلایان زامان اونلارین هامسی بیر نفر کیمی اوشاقلیقدا اؤیره‌ندیکلری دوعالاری اوخوماغا باشلادی. سانکی اوشاقلیق خاطیره‌لری جانلانیردی.
بئله لینقویستیک معلوماتلار بیزه ماراقلی نه چاتدیردی؟
پسیکولوق سیزه جاواب وئریر: “بو یادداش مکانیزمینده‌کی ديیشیکلیکلردی”.
آنجاق بو کیتابی اوخویان آدام داها حساس بیر دوشونجه طرزینه صاحب ایدی و قوجانین اؤلوموندن اوّل آنا دیلینده بیر دوعا اوخوماغا محکوم اولدوغو سوالینا داها اینسانی بیر جاواب ایسته‌ییردی.
سؤز نه‌دی؟ بو تکجه ایشاره سیستمیدی. بس آنا دیلی نه‌دی؟
“فرقلی دیللرین یارانماسی بیر قبیله‌نین دیگر قبیله‌دن اؤز سیرلرینی قوروما ایسته‌یی ایله علاقه‌داردی”.
بونو تصدیقله‌ین کیتابلار دا وار. اوندا نه اولور؟ اینسانین الی و آیاغی قدیمی اختراع‌لارا باغلیدی، و او بونا قارشی چیخماق ایسته‌میر. عکسینه، اینسان بو اوصوللار سایه‌سینده یاشاییب. اینسان ابتدای تصوّب کشلییی ایله تاریخین گؤوده‌سینه او قدر محکم باغلانیب کی، اوندان آنجاق سوموکلر قالیب. اگر دویونو آچساق، نئجه دئیرلر، بو اسکلت یئره ديه‌جک.
قوجالارین دوعالاری دا بونو تصدیقله‌ییر.
کیتانی کیتاب اوخویارکن، داها دوغروسو بو کیتابی اوخویارکن کایوکونو خاطیرلادی “دیگر اینسانلار اوچون آنا دیلی نه‌دیرسه، کایوکو منیم اوچون اودور”.
۲
“سینه‌سی گؤیرچینینکی کیمی قاباریق دئییل، آمّا قانادلاری‌نین آچیلماسی عینیدی”. چییرتکه‌دن دانیشیردی. کیتانی گؤزلرینی آچیب بئله دئدی عینی ایله بؤیوک چییرتکه گؤرموشدو یوخوسوندا. یوخونون اوّلینده نه گؤردویونو ایسه خاطیرلایا بیلمیردی هئچ جور. ایری قانادلارینی چیرپاراق قولاغینا ساری اوچان چییرتکه. حتی قولاغینا یوخ یاناغینا توخونان. کیتانی باشا دوشوردو کی، او بورا کایوکودان نئجه آیریلماق لازیم اولدوغونو اؤیرتمک اوچون اوچوب. بیر نئچه ثانیه‌دن سونرا او، دوغما کندینه گئدن یولدا ایره‌لی‌له‌ییردی. کیتانی بیلیردی کی، بو محض اونا ایشاره‌دی. یول بویو آلتدا- بوتدا آغاجلار اکیلمیشدی. گؤیرچینه بنزه‌ین چییرتکه قانادییلا توخوندو کیتانی‌نین اوزونه. آمّا هئچ بیر سس گلمه‌دی. غریبه‌دیر کی، کیتانی بو توخونوشو بؤیوک مودریکلیک اوچون باشلانغیج نقطه‌‌سی کیمی حیسّ ائتدی. سانکی هانسی‌سا دینی حقیقته توخونا بیلمیشدی. بو حقیقتلرین طرفیندن باخدیقدا او، آرتیق کایوکودان آیریلمالی ایدی. محض بو باره‌ده خبر وئریردی گؤیرچینه اوخشایان چییرتکه. بونو آنلایان کیتانی سود کیمی بیاض یولدا آددیملاییر و سانکی کیمسه ده اونو ایزله‌ییردی. چییرتکه یوخ اولان کیمی آچدی گؤزلرینی
“سینه‌سی گؤیرچینینکی کیمی قاباریق دئییل آمّا قانادلاری‌نین آچیلماسی عینیدی”.
باشدا دایانان توبئروزالار بیاض قوخویوردولار. اییول چیچیی-چییرتکه‌نین اوخوماسی اوچون هله تئزدی. یوخوسوندا نییه محض چییرتکه گؤرموشدو؟ یوخسا کئچمیشدی چییرتکه و کایوکو ایله باغلی نسه یاشانمیشدی؟
کایوکو ایله شهر کناریندا یاشادیقلاری واخت سؤزسوز کی، چییرتکه‌لرین جیریلداماسینی ائشیده بیلمیشدیلر. گزینتی زامانیندا چمنلیکده نئجه سیچرادیقلارینی دا گؤرموشدولر یقین کی. آمّا نه اوچون چییرتکه‌نین حقیقتله علاقه‌‌لندیریلمه‌سینی آنلامیردی.
بئله بیر یوخودو. آمّا کیتانی آغلی‌نین درینلیکلرینده هانسی‌سا بیر چییرتکه تاپا بیلمیردی هئچ جور.
کند ائوینده بؤیوک اوتاق. پنجره‌دن یوخاریدا قارانقوش یوواسی. کیتانی یووایا دیرماشیر و تیتره‌ییر اورادا. آنلاشیلمایان بیر قورخو اونو سیغیناجاقدان قووور. بیردن هاردان گلدییی بیلینمه‌ین بامبوکدان دیرک چیخیر قارشیسینا. اوندان یاپیشیب باغچایا دوشور. بیر کیشی آرخاسی‌جا قاچیر اونون. کیتانی حیه‌طین آرخا داروازاسیندان قاچاراق چیخیر. بورا اونون باباسی‌نین ائویدیر.
داروازانین آرخاسیندا موناخ پالتاری گئیینمیش بالاجا اوشاق چیخیر قارشیسینا. اؤزو کیمی بالاجا سوپورگه‌سی ایله اونون آنبارا ساری گئتمه‌سینه مانع اولور.
– بورا اولماز، بورادا گیزلنمک اولماز!
– بس هاردا گیزله‌نیم؟
– حامام اوتاغینا قاچ، حامام اوتاغینا!
– نییه؟
– چونکی باشقا بیر یئرده گیزلنه‌بیلمزسن.
اوغلان اونون پالتارلارینی سویوندورور. کیتانی کیشی‌نین پالتارینی تاپیب نفسلیکدن، حامام اوتاغینا گیرجه‌ییندن قورخور. وانین ایچینه قیسیلیر. بوخار بوتون بدنینی ساریب دریسینی یاندیریر. کیمسه توخونور بو کایوکودو. او، بورادا داها اوّلدن گیزله‌نیب، ایکیسی وانا سیغیشا بیلمیر.
“بورا اولماز. اگر دایی بیزی تاپسا اونا نه دئیه‌جه‌ییک. او بیزه نه دئیه‌جک؟”.
دریسینه کایوکونون و قورخونون توخونماسی‌یلا کیتانی یوخودان آییلیر.
حیات یولداشی‌نین قیزیلی ساپلارلا تیکیلمیش بالیشی پاریلداییردی. سحر گونشی اورا قدر چاتمیشدی. آروادی اوزون یوخو کؤینه‌یی اینینده ایدی. هئچ بیر علاقه‌‌سی یوخ ایدی اونون یوخویلا.
اونلاری اؤلدورمک اوچون آرخالارینجا دوشن کیشی کیم ایدی؟ بو کایوکونون سئوگیلیسی، یا دا اری ایدی یقین کی. لاکین اونون کیتانییه قدر حیاتیندا هئچ کیم اولمامیشدی. بئله اولان حالدا بو کیشی اونون کیتانی‌دن سونرا تانیش اولدوغو بیریدی. کایوکونون سئوگیلیسی یوخ ایدی اونلار آیریلارکن. بونا گؤره ده کیتانی اونو گؤرمه‌میشدی، تانیمیردی و یئنه ده فیکیرلشمه‌یه باشلادی:
– بو کیشی نییه آرخالارینجا قاچیردی؟
اؤزونو سئودییی قدر اونو قیسقانماغی دا سئویردی. آنجاق ایندی او بختسیز چییرتکه‌نین نه اولدوغونو آنلادی: “آیریلیق کایوکو منیم اوچون دیگر اینسانلارا گؤره آنا دیلی نه‌دیسه اونا برابردی”.
” گیرمک اولار؟”.
کایوکونون داییسی‌نین کیتانی‌نین یانینا گلمه‌سی تعجبلودو. “کایوکو بئله غریبه مکتوب گؤنده‌ریب و من ده اونونلا دانیشماق اوچون گلمیشم”.
کایوکونون داییسی شوبهه‌لی باخیشلارلا کیتانی‌نین آروادینا باخیردی. قادین چای سوزوردو اونلارا.
– اگر او ائوده‌دیرسه، چاغیرا بیلرسیز اونونلا دانیشیم؟
– کیمی، کایوکونو؟
– بلی.
– هئچ بیلمیرم هاردادی او.
– باشا دوشه بیلمیرم کی، نه‌لر باش وئریر. اونا گؤره ده هئچ نه‌یی گیزلتمه‌دن بورا گلمه‌یه قرار وئردیم.
کیشی قوینوندان مکتوبو چیخارتدی. مکتوب کاقاوا پرئفئکتوراسینا عنوان‌لانیب. ائله بونا گؤره مکتوب کیشینی بورا هارداسا توکیویا گتیریب اوزاق سیکوکودان. کایوکونون دوغولدوغو یئردن. مکتوبون مؤهورونه باخدی حقیقتاً ده اونون یاشادیغی یئردن آتامی‌دن گؤندریلیب.
– او نه یازیر مکتوبدا؟
– باخین.
” عزیز داییم! اؤزوم بارده هر شئیی کیتانییه وصيّت ائدیرم. اؤزومو و دفنیمی. دوغما کندیمه هئچ نه وئره بیلمه‌دیییم اوچون باغیشلایین. لازیم اولسا کیتانی ایله گؤروشوب اوندان سوروشون. او سیزه بیر شئیی دانیشاجاق. کیتانی کایوکو”.
آبسورددو کایوکو اونون هاردا یاشادیغینی نئجه اؤیره‌ندی. او، قصداً گؤنده‌ریب مکتوبو کی…
قوناغین گلدییی ایکینجی گون بیر بالیقچی ساحلین یاخینلیغیندا ایکی جسد تاپدی. او چوخ اوزاقدان گؤرموشدو بوغولانلاری. سانکی آکواریومون دیبینده اؤلموش ایکی بالیق کیمی گؤرونوردولر. یای گلدییی اوچون دنیز حئیرت آمیز درجه‌‌ده شفاف ایدی.
بوغولانلار باره‌ده ائشیدن کیمی کیتانی کایوکو بارده دوشوندو. حاقلی ایدی.
کایوکونو محض بورانی سئچمیشدی انتحار ائتمک اوچون.
کیشی‌نین اوزونده هئچ بیر ایفاده یوخ ایدی، ایفاده‌سیز و دونوق ایدی بالیق کیمی. محض بو کیشی قیسقانیردی اونو. حتی اؤلوموندن اوّل بئله.
اؤلوم یاخینلاشدیقجا اینسانین یادداشی ضعیفله‌ییر. یادداشین داغیلماسی یاخین خاطیره‌لرله باشلاییر. یادداش پوزغونلوغو بیر حدّه چاتدیقدان سونرا نسه آلوولانماغا حاضرلاشیر. سونونجو دوعا، اؤلومون آستاناسیندا ایکن کایوکو یانینداکی سئوگیلیسینی دئییل، اونو- ایلک سئوگیسینی خاطیرلامیشدی. یعنی یادداشی‌نین داغینتیلاری آراسیندا سونونجو آلوولانان اوز کیتانی‌نین ایدی. یقین کی، بئله اولوب. یقین کی، بو اونون سونونجو گؤردویو خیال اولوب. آخماق غضبدن گولمه‌یی گلیردی. کیتانی حتی توپورمک ایسته‌ییردی اونون جسدینه “اؤلومو نه‌قدر بو قدیم خیالا باغلی ایدی. جمعی ایکی ایل اونونلا بیر یئرده اولدوق، آمّا یئنه ده خلاص اولا بیلمه‌دی مندن. اؤزو اؤزونو قول ائله‌دی. قول ائله‌دی سونونجو دوعاسینا”.
کایوکونون داییسینا دئییردی بونلاری، یا دا اؤز-اؤزونه.
