گؤلون اوشاقلاری (بچه های دریاچه) مستندی درباره ی دریاچه اورمیه کاری از محمد مرادی
محمد مرادی-سال 1390 اولین تصاویر را از روستای #زینت‌لی گرفتم، روستایی که از سه طرف توسط #دریاچه_اورمیه احاطه شده و برای همین جزوء اولین جاهایی بود که با آثار و عواقب خشکسالی دریاچه درگیر بود. آن‌زمان با چندتن از اهالی این روستا گفت‌و‌گو کردم و آن‌ها در جلوی دوربینم از تاثیر این فاجعه بر بیکاری، مهاجرت و کشاورزی و زندگی روزمره‌شان گفتند و من بخش‌هایی از این تصاویر را در مستند #اکیزلر استفاده کردم. پس از آن در سال‌های بعدی هم به این روستا سر زدم و مستند‌های کوتاه و گزارش دیگری را از این روستا تهیه کردم. در این میان، متاسفانه چندنفری از اهالی این روستا که قبلاً با آن‌ها گفت‌و‌گو کرده بودم جان‌شان را از دست داده بودند، همگی به یک علت مشخص؛ سرطان!
حالا پس از 10 سال دوباره برگشته‌ام به زینت‌لی و با کودکانی همراه شده‌ام که رویاهایشان را بر شوره‌زار می‌کشند. رویاهایی که شاید هیچ‌وقت رنگ واقعیت نگیرند. رویاهای امروز آن‌ها واقعیت زندگی گذشته در این روستا بود، زمانی قبل از فاجعه که دریاچه اورمیه آب داشت. یکی از آن‌ها پسری‌ست که 10 سال قبل همراه پدر فیلم او را گرفته بودم، پدری که به‌خاطر سرطان جان باخته و او با مرور فیلم‌های من یاد او را زنده می‌کند. می‌گوید به ما گفته‌اند طوفان نمک که شد بیرون نروید خطرناک است و سرطان می‌آورد. این‌جا پیر و جوان دارند به‌خاطر سرطان جان می‌بازند و در طی این ده سال تنها بر تعداد سنگ‌قبرهای روستا افزوده شده است. آیا افزایش سرطان هم از عواقب خشکسالی دریاچه اورمیه است؟!
می‌دانم که ریزگردهای نمکی سمی‌اند، امّا دلیل این‌که چرا تاکنون کار تحقیقاتی و علمی در این‌باره انجام نشده و یا اگر شده چرا نتایج آن به‌طور شفاف منتشر نشده را نمی‌دانم. در این چندسال برخی کارشناسان افزایش سرطان، بیماری‌های پوستی و ریوی را یکی از نتایج خشکسالی دریاچه اورمیه خوانده‌اند و در مقابل مسئولین اغلب از در تکذیب درآمده‌اند. در زینت‌لی امّا مردم مطمئن‌اند سرطان یکی از نفرین‌های دریاچه خشک اورمیه است، نفرین طبیعت که ابتدا گریبان آن‌ها را گرفته حالا دیگر مسئله بر سر مرگ و زندگی‌ست و آن جوان چه‌قدر دردمندانه می‌گوید:
قالمیشیق یامان گونه…
