رقیه کبیری ; سؤز واختینا چکر
«ایتیریلمیش زامانین آختاریشیندا» رمانینی ایل‌لر اؤنجه اوخوسام دا، یئنی ایلی مارسل پروست حاقیندا یازیلمیش کتابلار ایله باشلامیشدیم. اوخومالی اولدوغوم سیرا کتابلاردان نوبه اوچونجو کتابا، شهلا حایری‌نین یازدیغی «مارسل پروست-ون کؤلگه‌سینده» آدلی اثره چاتمیشدی. بیر ساعاتدان آرتیق ایدی شیرین- شیرین اوخویورکن شحایری‌نین یوروم‌لاریندان لذت آلیردیم. اوچونجو فصلین باشلانیشیندا پروست-ون تجسس جنونو حاقیندا یازیلمیش بیر جمله‌یه چاتینجا نوت دفتریمده یازدیم: ساده‌جه پروست دئییل، بوتون رمان یازارالاری بیرنوع تجسس جنونا مبتلادیلار، آنجاق فرقلی یازارلاردا بو جنونون شدتلی و ضعیف طرفی وار، پروست اؤزو دئمیشکن تجسس جنونو شدتلی اولدوغو اوچون محتشم بیر اثر یاراتماغی باشارا بیلدی.
جمله‌نین سونونا نقطه قویدوغوم آن موبایلیم سسلندی. نابلد بیر نومره‌ایدی. تئلفونو آچدیغیمدا بیر خانیم سلاملاشاندان سونرا سوروشدو: «منی تانیمادین؟»
اؤزونو تانیتدیرمادیغی حالدا هاردان تانییاجاق ایدیم! یوخ دئمه‌میش اؤزو سوالینا جواب وئردی: «من قدیمی همکارینام دا، مفتیشی یادیندا دئییل؟ من جراحی بخشینده ایشلردیم سن آزمایشگاهدا، منیم سون‌بئشیک قیزیم سنین بالاجا اوغلوننان یاشید ایدی، ایکیمیز ده اوشاقلاریمیزی ایش یئریمیزین اوشاق باخچاسینا قویاردیق. چوخ آختاراندان سونرا تلفون نومره‌وی اورتاق بیر تانیشدان تاپمیشام.»
سؤز واختینا چکر دئییب‌لر. اونون سؤزونه سانکی ایتیریلمیش زامانیمی بیردن بیره تولازلادیلار ایندیکی زامانیمین اورتاسینا، مندن اون ایل اؤنجه تقاعد اولموش مفتیشی خانیمی خاطیرلادیم، منیم تقاعد اولدوغومدان ایسه سکگیز ایل کئچیردی. ایش یئریمده ساده بیر سلاملاشماق قدر تانیشلیغیم اولان بو خانیم اون سکگیز ایلدن سونرا سحرچاغی توکان- بازار آچمامیش منه ندن زنگ ائدیب دئیه اؤزومدن سوروشدوم. من هارا، مفتیشی خانیم هارا؟
او ایسه اولادلاریمین نه ائتدیکلرینی، نه اوخودوقلارینی، ائولی- سوبای اولدوقلارینی بیربه بیر سوروشوب، دیل اوجو وئردیییم جوابلاری ائشیدندن سونرا دقیقه‌لرجه اؤز اولادلارینین موفقیت‌لریندن، تحصیلاتیندان، ایش‌لریندن، ائولرینین متراژلاریندان و اونون کیمی سؤزلردن دانیشیاندان سونرا آرتیردی: «من کتاب اوخوماغی سئورم، کتابلاریوی هاردا ساتیرلار آدرس وئر گئدیب آلارام.»
اونون تعاروف اوزوندن سؤیله‌دییی جمله‌نی ایندیه کیمی کتاب اوخومایان‌لارین بیر چوخوندان ائشیتمیشدیم. ندنسه یئنه دیل اوجو ناشیرلرین ایکیسی‌نین آدینی دئدیم. مفتیشی خانیم ایسه اوزون اوزادی کتابین فایدالاریندان و اونون کیمی سؤزلردن نطق ائتدی. او تلفوندا نطق ائدیرکن گؤزوم ساتاشدی بیر آز اؤنجه اوخودوم تجسس جنونو سؤزونه. منه تلفون ائتدی‌نین سببینی آچیق- آیدین سوروشماق ایسته‌دییمده بیردن بیره سوروشدو: «پرستو خانیم نئجه‌دی؟ یادیمدادی او زامان سنین یاخین یولداشین ایدی.»
پرستو خانیمین اؤلکه‌دن کؤچدویونو دئدیییم آن سؤزومو یاری کسیب، آرتیردی: «آی بالا، ائله من ده بو سؤزون دوغرو- یالان اولدوغونو بیلمک اوچون تلفون نومره‌وی تاپیب سنه زنگ ویرمیشام دا، هله ائشیتمیشم اؤزو ده أریندن بوشانیب‌دی!»
او آن مفتیشی خانیمین تجسس جنونونون نه قدر شدتلی اولدوغونو و تئلفون ائتدیی‌نین واقعی سببینی باشا دوشوب، دئدیم: «من باشقا انسانلارین اؤزل حیاتلاری باره ده دانیشماقدان خوشلانمارام، بو باره‌ده پرستو خانیمین اؤزویله دانیشین.»
در حال اونون نومره‌سینی ایسته‌دی. اذن‌سیز تلفون نومره‌سی وئرمکدن یانا دئیلم، اونون نومره‌سینی پرستو خانیما چاتدیراجاغمی دئییب، دانیشیغا سون وئریب، اؤزلویومده دئدیم: گؤره‌سن منیم باره‌مده تجسس ائتمک اوچون کیمین تلفون نومره‌سینی آختاریب تاپاجاق!
پروست-ون تجسس جنونو اونون ایتیریلمیش زمانینین ألده ائتدیینه سبب اولوب و «ایتیریلمیش زامانین آختاریشیندا» آدلی بیر شاهکاریارادیب، مفتیشی خانیم کیمی‌لرین تجسس جنونو ایسه انسانلارین روحونو زده‌له‌ییب، ساغ آدامی بئله یارالار.
اوخوماغا دوام ائتمک اوچون کتابی ألیمه آلدیم ندنسه مفتیشی خانیم اوخوماق لذتیمی ده زده‌له‌میشدی.
