Günel Məmmədli; Autentlik( 8 ) Heideggerin Varlıq və Zaman əsərində orijinallıq anlayışı

Ekzistensialist filosoflar arasında həqiqilik anlayışı öz əksini daha çox Heideggerin fəlsəfəsində tapır.  Heidegger’in dediyinə görə, insan öz müvəqqətiliyini dərk edərək, öz vicdanının qərarlarını ölüm həyəcanları ilə eşitməyə başlayır və bununla orijinal bir varlığa sahib olmaq imkanı verir. Heidegger’in əsl varlığa dair fikirləri varlıq haqqında fəlsəfəsindən irəli gəlir. Heidegger’in sözlərinə görə Varlıq ilə əlaqəli bütün suallarda heç vaxt qənaətbəxş cavablar verilməyib. Çünki Varlıq ilə əlaqəli sual “Varlıq nədir” kimi ifadə olunur. Sual həmişə “nədir” kimi soruşulduğu üçün, cavab da həmişə “budur” olduğundan, varlıq həmişə varlığa  kiçildilmişdir. Haydeggerə görə, fəlsəfənin əsas problemi varlığın mahiyyətinin izah edilməsidir. Platondan başlayaraq bu günə qədər filosoflar bu sahədə uğur qazana bilmədilər, çünki mövcudluğu mücərrədləşdirib kategorizə etməklə nə olduğunu anlamadılar.  Heideggerə görə Varlıq mövcud olan deyil. Fəlsəfə tarixində Varlıq ilə mevcud olan arasındakı bu fərq həmişə Varlğın əsl mənasını gizli saxlamışdır.  Tarixdəki filosofların əksəriyyəti Varlığı izah etdiklərini düşünərək əslindi var olanı izah etmişlər. Buna görə də Varlığın əsl mənası həmişə gizlədilib və hər yeni fəlsəfi nəzəriyyə ilə daha da gizli qalmışdır. Heidegger’in ontologiyasının bütün problemi Varlıq və var olan arasındakı fərqə dayanır.  Heideggərə görə varlığın nə olduğu deyil var olmanın nə məna daşıması önəmlidir. Bu dəfə varlığın özü üzərində cəmləşib onun necə var olduğunu düşünməyə başlayırıq. Bucür düşünmək, Heidegger’in bu günə qədər varlıqla irəli sürülən fikrlərindən daha radikaldır. Belə olduğu halda Heidegger, fəlsəfəsinin bir antologiya fəlsəfəsi deyil, fundamentolontologiya olduğunu iddia edir. 

İnsan fəlsəfə tarixində “ağıl”, “ruh” kimi birçox təriflərə məruz qalmışdır. İnsan ifadəsinin yenidən istifadə etmək yeniden onu yuxarıdakı təriflərlə ifadə olunmasını qaçınılmaz edəcəkdir. Heridegger  “Varlıq və zaman” əsərində  insan varlığına “Dasein” demişdir. Alman dilində Da orada Sein isə varlıq mənasını verir. Oradakı varlıq anlamına gələn Dasein insanın sadəcə mövcud olduğunu ifadə edərək, onu hərcür metafizik ifadələrdən təmizləyir.  Heidegger insanı necə varsa ocür açıqlamaq istəyirdi.  O bu hədəfini müəllimi Husserlin də  tətbiq etdiyi fenomenoloji metodla həyata keçirdi. Onun sözlərinə görə, Daseninin varlığı fenomenoloji -hermenevtik metodla ortaya çıxır.