آرشیو, عذرا آذری: بی سوادی و فقر دو عامل کلیدی در تداوم نقض حقوق زنان

فرودستان و یا هویت فرودستی عنوانی است که فیلسوف هندی خانم گایاتری اسپیواک برای هویت های مختلفی که مورد تبعیض قرار می گیرند، انتخاب می کند. یک فرد ممکن است به دلیل هویت جنسی، هویت ملی، هویت مذهبی خود و یا… فرودست باشد. افرادی هم هستند که فرودست تر هستند. جامعه استبدادی ایران، مردسالار، فارس محور و شیعه گر است و افرادی که در چارچوب این مثلث هویتی قرار نمی گیرند، بسته به فاصله خود ضخامت متفاوتی از محرومیت را متحمل می شوند. برای مثال یک زن ترک بهایی ستمی چندگانه و به مراتب ضخیم تر از یک زن فارس شیعه می کند. علت اینکه خانم اسپیواک تمام این هویتها را تحت یک عنوان قرار می دهد، اینست که این هویت ها بگونه ای درهم تنیده هستند که نمی توان آنها را از هم جدا کرد. همین طور، ستمی که به یک زن ترک در جامعه ایران وارد میشود را نمی توان به نسبت هویت جنسی و ملی آن تقسیم کرد. به طریق اولی نمی توان بدون توجه به هر دوی این هویتها جایگاه زن ترک را در جامعه ایران به شهروند درجه یک ارتقا داد. برای روشن شدن مطلب، یک مثال می آورم.

بی سوادی و فقر دو عامل کلیدی در تداوم نقض حقوق زنان است. اهمیت این دو فاکتور در اینست که از هر طرف که شروع کنیم در کنار تمام فاکتورهای دیگر اعم از فرهنگ پدر سالاری، مذهب، قوانین مدنی و جزایی حکومت، به این دو عامل که مانع اصلی خود آگاهی و استقلال اقتصادی زنان هستند، می رسیم. بررسی این دو فاکتور در مورد زنان ترک نشان میدهد که میزان بیسوادی در استانهای ترک نشین نسبت به استانهای فارس زبان حدود ده درصد بیشتر است. همچنین طبق گفته مسئولین، آذربایجان شرقی که آبادترین در بین استانهای آذربایجان است، رکورددار مهاجرت در کشور بوده و مهاجرت از این استان با انگیزه دستیابی به امکانات و شرایط کار و ارتقائ شرایط معیشتی صورت می گیرد. ناگفته پیداست که عدم تحصیل به زبان مادری و کمبود نسبی امکانات اقتصادی که زنان آذربایجانی را متحمل شرایط به مراتب سختتری می کند، بیشتر ناشی از ترک بودن آنهاست.

با این وجود، گزینش مثال فوق نباید به معنای اولویت هویت ملی به هویت جنسی در مورد زنان ترک تلقی شود. اینترسکشونالیته و تودرتویی جنبه های مختلف هویت فرد از یک طرف، و نیز تجربه مبارزاتی جنبش زنان در طول تاریخ ایجاب می کند که جنبش زنان ترک باید به صورت مستقل و نیز در تعامل با جنبش زنان مرکز و دیگر جنبشهای اجتماعی و سیاسی در میدان مبارزه حضور داشته و به رسمیت شناخته شود.